Tarihte Bugün 05 Ekim

Zamanın derinliklerinde her tarih, dünyanın şekillenmesine katkıda bulunan önemli olaylar, dönüm noktaları ve kişiliklerle dolu. 5 Ekim de böyle bir gün. İşte o tarihte meydana gelen başlıca gelişmeler:

• 1582 - Gregoryen Takvimi'nin Kabulü : Papa XIII. Gregorius, o döneme kadar kullanılan Jülyen Takvimi'nin hatalarını düzeltmek için, Gregoryen Takvimi'ni yürürlüğe koydu. Bu değişiklik özellikle Paskalya'nın tarihindeki sapmaları ortadan kaldırmayı amaçlıyordu. 5 Ekim 1582'de birçok Batı Avrupa ülkesi bu yeni takvimi kabul etti. Ancak bazı ülkeler bu takvime daha geç geçti. Gregoryen Takvimi, bugün dünya genelinde en yaygın kullanılan takvimdir.
• 1789 - Versailles Kadınlar Yürüyüşü : Fransız Devrimi sırasında ekmek fiyatlarının aşırı yükselmesi, Paris’teki kadınları harekete geçirdi. Kadınlar, hem ekonomik kriz hem de politik taleplerle birlikte Versailles Sarayı'na doğru yürüdüler. Kral XVI. Louis ve Kraliçe Marie Antoinette, bu büyük yürüyüşün ardından Paris'e geri dönmeye zorlandılar. Bu olay, Fransız Devrimi'nin seyrini değiştiren önemli bir halk hareketi olarak tarihe geçti ve monarşinin çöküşünü hızlandırdı.
• 1934 - Jean Mermoz'un Güney Atlantik Uçuşu : Fransız pilot Jean Mermoz, Toulouse’tan Arjantin’e düzenli hava posta seferini başlatarak Atlantik’i geçti. Bu cesur hamle, sivil havacılığın gelişmesinde dev bir adım olarak kabul edildi. O yıllarda, Atlantik Okyanusu'nu aşmak büyük bir teknik zorluktu. Mermoz'un bu başarısı, Avrupa ve Güney Amerika arasında düzenli hava taşımacılığının önünü açtı.
• 1947 - Televizyondan İlk Başkanlık Konuşması : ABD Başkanı Harry S. Truman, Beyaz Saray'dan televizyon aracılığıyla Amerikan halkına ilk defa seslendi. O güne kadar radyo, siyasi liderler için en yaygın iletişim aracıydı. Ancak Truman’ın bu konuşması, televizyonun siyaset ve halkla ilişkiler üzerindeki etkisini başlatan ilk adım oldu. Televizyon, kısa sürede siyasi kampanyaların vazgeçilmez bir unsuru haline geldi.
• 1962 - The Beatles’ın Yükselişi : İngiliz rock grubu The Beatles, "Love Me Do" adlı ilk single'larını yayımladı. Bu şarkı, grubun dünya çapında büyük bir başarı kazanmasının ilk adımıydı. The Beatles, kısa sürede müzik dünyasında bir fenomen haline geldi ve 1960'ların kültürüne damgasını vurdu. "Love Me Do", sadece bir başlangıçtı, fakat onları küresel süperstarlar haline getiren yolun temel taşını oluşturdu.
• 1988 - Şili'de Pinochet’ye Karşı Referandum : Şili halkı, diktatör General Augusto Pinochet'nin görev süresini uzatmayı amaçlayan referandumda "hayır" oyu verdi. Bu referandum, Pinochet'nin yaklaşık 15 yıllık askeri diktatörlüğünün sonunu getirdi ve ülkede demokrasinin yeniden tesis edilmesini sağlayan bir sürecin başlangıcı oldu. Şili'de, Latin Amerika'nın en güçlü diktatörlerinden birinin devrilmesi, bölge genelinde siyasi değişimlerin habercisi oldu.
• 2000 - Slobodan Milošević'in Devrilişi : 2000 yılına gelindiğinde Sırbistan’da halk, seçimlerde yapılan hilelere karşı sokaklara döküldü. "Ekim Devrimi" olarak bilinen bu kitlesel gösteriler sonucunda, uzun yıllardır iktidarda olan Slobodan Milošević devrildi. Milošević’in iktidardan düşmesi, Balkanlar’daki siyasi dengelerin değişiminde kilit rol oynadı ve Yugoslavya’nın dağılma sürecini tamamladı.
• 1502 - Kristof Kolomb'un Kosta Rika Keşfi : Ünlü kaşif Kristof Kolomb, Amerika'ya dördüncü yolculuğunda Kosta Rika kıyılarına ulaştı. Bu keşif, Avrupa’nın Amerika kıtasına olan ilgisini daha da artırdı ve kıtanın sömürgeleştirilmesi sürecinde önemli bir adım oldu. Kolomb’un bu keşfi, İspanya’nın Yeni Dünya’daki hakimiyetini güçlendirdi ve Latin Amerika’nın tarihini kökünden değiştirdi.
• 1526 - Beçne Meydan Muharebesi : Osmanlı İmparatorluğu ile Macaristan Krallığı arasında gerçekleşen Beçne Meydan Muharebesi, Osmanlı’nın Orta Avrupa’daki gücünü pekiştiren önemli bir zafer oldu. Bu savaş, Osmanlıların Macaristan üzerinde kontrol kurmasını sağladı ve Avrupa’daki siyasi dengeleri değiştirdi.
• 1908 - Bosna-Hersek’in İlhakı ve Bulgaristan’ın Bağımsızlığı : Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, Osmanlı yönetimindeki Bosna-Hersek’i ilhak ettiğini ilan etti. Bu olay, Balkanlar’da zaten yüksek olan gerginliği daha da artırdı ve Birinci Dünya Savaşı’na giden süreçte önemli bir adım oldu. Aynı yıl, Bulgaristan da Osmanlı İmparatorluğu’ndan bağımsızlığını ilan etti ve bu durum Balkanlardaki milliyetçi hareketlerin doruk noktasına ulaşmasının bir simgesi haline geldi.

05 Ekim’de Doğanlar:

• Denis Diderot (1713) - Fransız Aydınlanma filozofu. Diderot, ansiklopedi hareketinin öncüsü olarak modern bilimin ve felsefenin gelişimine büyük katkı sağlamıştır.
• Robert Goddard (1882) - Sıvı yakıtlı roketlerin öncüsü olan Amerikalı mühendis ve modern roket biliminin kurucusu.
• Ray Kroc (1902) - McDonald’s fast food zincirini dev bir küresel marka haline getiren iş insanı.
• Václav Havel (1936) - Çek yazar, oyun yazarı ve siyasetçi. Çekoslovakya’nın son, Çek Cumhuriyeti’nin ilk cumhurbaşkanı.
• Guy Pearce (1967) - Ünlü Avustralyalı aktör. "Memento" ve "L.A. Confidential" gibi filmleriyle tanınır.

05 Ekim’de Ölenler:

• Jacques Offenbach (1880) - Alman-Fransız besteci. Özellikle operet türündeki eserleriyle tanınır.
• Barbara Walters (2022) - Amerikalı televizyon sunucusu ve gazeteci. ABC’nin ünlü programı "20/20" ile geniş kitlelere ulaşmıştır.
• Sajida Talfah (2020) - Saddam Hüseyin’in karısı. Irak siyaseti üzerinde sınırlı ancak simgesel bir etkisi olmuştur.
• Paul Dirac (1984) - Nobel ödüllü İngiliz fizikçi. Kuantum mekaniği alanındaki katkılarıyla bilinir.
• Steve Jobs (2011) - Apple’ın kurucusu ve teknoloji dünyasında devrim yapan iPhone, iPad ve Macbook’un yaratıcısı.

Bu olaylar ve isimler, 5 Ekim tarihini şekillendiren unsurlar olarak tarihin sayfalarında yer alır.