Tarihte Bugün 22 Temmuz

22 Temmuz tarihi, hem Türkiye hem de dünya genelinde birçok önemli olaya, doğuma ve vefata tanıklık etmiştir. İşte bu günde yaşanan önemli gelişmelerin detaylı bir özeti:

Önemli Olaylar

Dünyada Yaşananlar

• 1298 – Falkirk Savaşı: İskoçya'nın özgürlük mücadelesi kahramanlarından William Wallace, bu savaşta İngiltere Kralı I. Edward'ın ordusuna karşı ağır bir yenilgi aldı. Bu yenilgiye rağmen, Wallace'ın direnişi İskoç bağımsızlık hareketinin sembolü haline geldi.
• 1456 – Belgrad Kuşatması: 4 Temmuz'da başlayan ve 22 Temmuz'da sona eren bu kuşatmada, Macar komutan János Hunyadi liderliğindeki Hristiyan kuvvetleri, II. Mehmed önderliğindeki Osmanlı ordusunu püskürtmeyi başardı. Bu zafer, Osmanlı'nın Avrupa içlerine ilerleyişini bir süreliğine durdurdu ve Papa III. Callixtus'un talimatıyla tüm Avrupa'da öğlen çanı çalma geleneğinin başlamasına yol açtı.
• 1793 – Alexander Mackenzie, Kanada'yı Baştan Başa Geçen İlk Avrupalı Oldu: İskoç kaşif Alexander Mackenzie, Kuzey Amerika kıtasını batıdan doğuya geçerek Pasifik Okyanusu'na ulaşan ilk Avrupalı kaşif olarak tarihe geçti. Bu keşif, Kanada'nın coğrafi yapısının anlaşılması ve batıya doğru genişlemesi için kritik bir adım oldu.
• 1875 – İlk Özel Türk Gazetesi "Ekinci" Yayımlandı: Türk basın tarihinde önemli bir yer tutan, ilk özel Türk gazetesi Ekinci, bu tarihte yayın hayatına başladı.
• 1894 – İlk Otomobil Yarışı Düzenlendi: Fransa'da, Paris ile Rouen arasında dünyanın ilk otomobil yarışı gerçekleştirildi. Bu tarihi yarış, otomotiv endüstrisinin ve motor sporlarının doğuşunda bir dönüm noktasıydı. Yarışa 21 araç katıldı ve bu olay, gelecekteki otomobil teknolojileri için önemli ipuçları verdi.
• 1916 – San Francisco'da Bombalı Saldırı: 1. Dünya Savaşı hazırlıklarına dikkat çekmek amacıyla San Francisco'da düzenlenen bir yürüyüş sırasında bomba patlaması sonucu 10 kişi hayatını kaybetti, 40 kişi yaralandı.
• 1933 – Wiley Post, Dünya Turunu Tek Başına Tamamlayan İlk Kişi Oldu: Amerikalı havacı Wiley Post, "Winnie Mae" adlı uçağıyla 7 gün, 18 saat, 49 dakikada dünya turunu tek başına tamamlayarak havacılık tarihinde büyük bir başarıya imza attı. Bu başarı, uzun menzilli uçuşların gelişimine ilham kaynağı oldu.
• 1934 – FBI, Ünlü Gangster John Dillinger'ı Öldürdü: Dönemin en tanınmış gangsterlerinden John Dillinger, ABD Federal Soruşturma Bürosu (FBI) ajanları tarafından çatışmada öldürüldü.
• 1942 – Varşova Gettosu'ndan Toplu Sürgünler Başladı: Nazi Almanyası, Varşova Gettosu'nda yaşayan Yahudilerin toplama kamplarına yönelik toplu sürgünlerine bu tarihte başladı. Bu olay, Holokost'un trajik sayfalarından birini oluşturur.
• 1943 – Müttefikler Palermo'yu Ele Geçirdi: 2. Dünya Savaşı sırasında Müttefik kuvvetler, Sicilya işgali kapsamında önemli stratejik noktalardan biri olan Palermo şehrini ele geçirdi.
• 1944 – Polonya'da Komünist Yönetim Manifestoları Yayınlandı: Polonya'da komünist yönetimin başlangıcı sayılan manifestolar bu tarihte yayınlandı.
• 1946 – King David Oteli Saldırısı: Kudüs'teki King David Oteli, Siyonist militan örgüt Irgun tarafından bombalı saldırıya uğradı. İngiliz yönetiminin karargahı olarak kullanılan oteldeki patlamada 90-91 kişi yaşamını yitirdi. Bu olay, İngiliz Mandası altındaki Filistin'deki gerginliği daha da tırmandırdı.
• 1951 – Sovyet Uzay Köpekleri Dezik ve Tsygan Yörüngeye Gönderildi: Sovyetler Birliği, uzay araştırmaları kapsamında Dezik ve Tsygan adlı köpekleri güvenle yörüngeye gönderdi. Bu, uzay hayvanlarının kullanıldığı ilk başarılı görevlerden biriydi.
• 1962 – Mariner 1 Uzay Aracı İmha Edildi: ABD'nin uzay programında Venüs'e gönderilmek üzere fırlatılan Mariner 1 roketi, fırlatmadan kısa süre sonra yörüngesinden çıkarak bir hata nedeniyle infilak etti. Bu başarısızlık, sonraki Mariner görevleri için önemli dersler çıkardı.
• 1977 – Deng Xiaoping Yeniden İktidara Döndü: Çin lideri Deng Xiaoping, Kültür Devrimi sonrası görevlerinden alınmasının ardından tüm görevlerine iade edilerek yeniden iktidara döndü. Bu dönüş, Çin'in modern tarihinde önemli bir dönüm noktası oldu.
• 1983 – Polonya'da Sıkıyönetim Kaldırıldı: Polonya'da 1981'de ilan edilen sıkıyönetim, bu tarihte resmen kaldırıldı.
• 1990 – Greg LeMond İkinci Kez Tour de France'ı Kazandı: Amerikalı bisikletçi Greg LeMond, üst üste ikinci kez prestijli Tour de France bisiklet yarışını kazandı.
• 1992 – Pablo Escobar Cezaevinden Kaçtı: Kolombiyalı uyuşturucu baronu Pablo Escobar, kendisi için özel olarak inşa edilen lüks La Catedral cezaevinden kaçtı. Bu kaçış, Kolombiya'da büyük bir güvenlik krizine yol açtı ve Escobar'ın uzun süren takip sürecini başlattı.
• 2003 – Uday ve Kusay Hüseyin Öldürüldü: Irak lideri Saddam Hüseyin'in oğulları Uday ve Kusay Hüseyin, Musul yakınlarında ABD 101. Hava İndirme Tümeni tarafından düzenlenen bir baskınla öldürüldü. Bu, Irak'ın işgalinden sonraki dönemde direnişin önemli liderlerinin ortadan kaldırılması açısından stratejik bir başarıydı.
• 2005 – Jean Charles de Menezes Polis Tarafından Öldürüldü: Londra'da, terör şüphelisi sanılarak polis tarafından yanlışlıkla Jean Charles de Menezes adlı sivil öldürüldü. Bu olay, büyük tartışmalara yol açtı.
• 2011 – Norveç Saldırıları: Norveç'in başkenti Oslo'da bombalı saldırı ve ardından Utøya adasında aşırı sağcı Anders Behring Breivik tarafından gerçekleştirilen silahlı saldırılarda toplam 77 kişi hayatını kaybetti. Norveç tarihinin en kanlı saldırısı olarak kayıtlara geçen bu olay, tüm dünyada büyük yankı uyandırdı ve aşırıcılıkla mücadele konusunda tartışmaları alevlendirdi.
• 2013 – Hindistan'ın Ay Keşif Misyonu Chandrayaan-2 Fırlatıldı: Hindistan Uzay Araştırma Örgütü (ISRO), Ay'ı keşfetmek amacıyla Chandrayaan-2 misyonunu başarıyla fırlattı.

Türkiye'de Yaşananlar

• 1456 – Belgrad Kuşatması: Detaylar yukarıda belirtildiği gibi, Osmanlı kuvvetleri bu kuşatmada yenilgiye uğradı.
• 1711 – Prut Barış Antlaşması İmzalandı: Osmanlı İmparatorluğu ile Rusya arasında Prut Barış Antlaşması imzalandı. Bu antlaşma, Osmanlı'nın Prut Savaşı'ndaki zaferini perçinledi.
• 1875 – İlk Yerel Yayın Olan Ekinci Gazetesi Yayımlandı: Yukarıda da belirtildiği gibi, Türk basın tarihinin önemli adımlarından biri olan Ekinci Gazetesi yayın hayatına başladı.
• 1909 – Zaptiye Nezareti Kapatılarak İstanbul Vilayeti Emniyet Müdüriyeti Kuruldu: Osmanlı İmparatorluğu'nda güvenlik teşkilatında önemli bir reform yapılarak Zaptiye Nezareti kapatıldı ve yerine İstanbul Vilayeti Emniyet Müdüriyeti kuruldu. Bu, modern polis teşkilatının temellerinin atılmasında bir adımdı.
• 1913 – Edirne ve Kırklareli Osmanlı'ya Geri Döndü: II. Balkan Savaşı'nın ardından imzalanan Bükreş Antlaşması ile Edirne ve Kırklareli şehirleri Osmanlı İmparatorluğu topraklarına geri katıldı. Bu, Balkan Savaşları'nda kaybedilen bazı toprakların geri alınması açısından önemliydi.
• 1917 – Rus Çarlığı Yıkıldı ve Alexander Kerenski Başbakan Oldu: Rus Çarlığı'nın yıkılması ve Alexander Kerenski'nin başbakan olması, Türkiye'ye direkt bir etkisi olmasa da bölgesel dengelerde önemli değişikliklere yol açtı ve ileride Türk Kurtuluş Savaşı'nı etkileyecek gelişmelerin önünü açtı.
• 1919 – Erzurum Kongresi Toplandı: Türk Kurtuluş Savaşı'nın önemli dönüm noktalarından biri olan Erzurum Kongresi bu tarihte toplandı. Kongrede alınan kararlar, milli mücadelenin yol haritasını çizdi ve ulusal bağımsızlık hedefini güçlendirdi.
• 1922 – Cemal Paşa Suikast Sonucu Öldürüldü: İttihat ve Terakki'nin önemli liderlerinden Cemal Paşa, Gürcistan'da düzenlenen bir suikast sonucu hayatını kaybetti.
• 1924 – Paris Olimpiyatları Açıldı; Türkiye de Katıldı: Türkiye, Paris Olimpiyatları'na katılarak uluslararası spor sahnesinde yerini aldı.
• 1946 – Dünya Sağlık Örgütü (WHO) Anayasası İmzalandı: 61 ülke delegesi tarafından Dünya Sağlık Örgütü (WHO) anayasası imzalandı. Bu, küresel sağlık işbirliği için önemli bir adımdı.
• 1946 – Demokrat Parti Kuruldu: Türk siyasi tarihinde çok partili hayata geçişin önemli adımlarından biri olarak Demokrat Parti, Adnan Menderes, Celal Bayar, Refik Koraltan ve Fuat Köprülü tarafından kuruldu. Parti, Cumhuriyet Halk Partisi'nin tek parti egemenliğine son veren siyasi bir güç haline geldi.
• 1948 – 16 Yaş Altı Çocukların Ağır ve Tehlikeli İşlerde Çalışması Yasaklandı: Türkiye'de çocuk işçiliğinin önlenmesine yönelik önemli bir adım atılarak, 16 yaş altındaki çocukların ağır ve tehlikeli işlerde çalışması yasaklandı.
• 1953 – TCDD İşletmesi Kanunu Kabul Edildi: Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları (TCDD) İşletmesi Kanunu kabul edilerek demiryolu taşımacılığının yasal zemini güçlendirildi.
• 1961 – Iraklı Türkler Türkiye'ye Sığındı: Irak'taki Barzani baskılarından kaçan yaklaşık 800 Türk, Hakkâri'deki Benekli Yaylası'na sığınarak Türkiye'ye göç etti.
• 1964 – RCD (İslami Kalkınma İçin Bölgesel İşbirliği Örgütü) Kuruldu: Türkiye, İran ve Pakistan arasında bölgesel işbirliğini artırmak amacıyla RCD (İslami Kalkınma İçin Bölgesel İşbirliği Örgütü) kuruldu.
• 1965 – Millî İstihbarat Teşkilâtı (MİT) Kanunu Kabul Edildi: Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde (TBMM) Millî İstihbarat Teşkilâtı (MİT) kanunu kabul edildi.
• 1967 – Adapazarı–Mudurnu Depremi: Adapazarı ve Mudurnu bölgelerinde meydana gelen 7.2 büyüklüğündeki depremde 173 kişi hayatını kaybetti, 1078 ev hasar gördü.
• 1974 – Kıbrıs Barış Harekâtı: Türk Silahlı Kuvvetleri'ne bağlı 39. Tümen adaya çıkarıldı ve saat 17.00'de ateşkes ilan edildi. Bu harekat, Kıbrıs'taki Türk varlığını güvence altına almak amacıyla gerçekleştirildi.
• 1980 – DİSK Başkanı Kemal Türkler Suikastı: Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) Genel Başkanı Kemal Türkler, İstanbul'da uğradığı silahlı saldırı sonucu hayatını kaybetti. Bu suikast, Türkiye'deki siyasi gerilimi daha da tırmandırdı.
• 2007 – Genel Seçimler Yapıldı: Türkiye'de genel seçimler yapıldı. Adalet ve Kalkınma Partisi (AK Parti), bu seçimlerden büyük bir zaferle çıkarak iktidarını pekiştirdi. Seçim sonuçları, Türkiye siyasetinde yeni bir dönemin başlangıcı oldu.

Doğumlar

Dünyada Doğanlar

• 1784 – Friedrich Wilhelm Bessel: Alman astronom ve matematikçi. Gök cisimlerinin hareketlerini ve yıldız paralaksını incelemeleriyle tanınır.
• 1890 – Rose Fitzgerald Kennedy: ABD Başkanı John F. Kennedy'nin annesi. Amerikan siyasetinde ve cemiyet hayatında etkili bir figürdü.
• 1923 – Bob Dole: Amerikalı siyasetçi, Cumhuriyetçi Parti'nin önde gelen isimlerinden ve eski senatör. 1996 başkanlık seçimlerinde Cumhuriyetçi Parti'nin başkan adayıydı.
• 1932 – Óscar de la Renta: Küba asıllı Amerikalı dünyaca ünlü modacı.
• 1939 – Mildred Loving: ABD'de ırklararası evliliği yasaklayan yasaları kaldıran davanın (Loving v. Virginia) kahramanı.
• 1946 – Mireille Mathieu: Fransız şarkıcı, güçlü sesi ve yorumuyla dünya çapında tanınan bir diva.
• 1955 – Willem Dafoe: Amerikalı aktör, birçok önemli filmde rol aldı ve kariyeri boyunca dört kez Akademi Ödülü'ne aday gösterildi. Özellikle karakter rolleriyle tanınır.
• 1964 – John Leguizamo: Kolombiya asıllı Amerikalı aktör, komedyen ve yapımcı. Geniş bir film yelpazesinde rol aldı ve kendine özgü tarzıyla dikkat çekti.
• 1965 – Shawn Michaels: Amerikalı profesyonel güreşçi, WWE'nin efsanevi isimlerinden biri. "Heartbreak Kid" lakabıyla tanınır ve birçok şampiyonluk kazandı.
• 1969 – Despina Vandi: Yunan asıllı ünlü şarkıcı.
• 1992 – Selena Gomez: Amerikalı şarkıcı, aktris ve yapımcı. Genç yaşta Disney projeleriyle tanındı ve daha sonra başarılı bir müzik kariyeri inşa etti.

Türkiye'de Doğanlar

• 1924 – Mehmet Ali Aybar: Türk siyasetçi, yazar ve sosyalist lider. Türkiye İşçi Partisi (TİP)'nin kurucularından ve önemli isimlerinden biriydi.
• 1932 – Güngör Dilmen: Türk tiyatro yazarı ve şair. Türk tiyatrosuna önemli eserler kazandırdı.
• 1937 – Orhan Aksoy: Türk sinema yönetmeni, senarist ve yapımcı. Türk sinemasına önemli katkılarda bulundu.
• 1954 – Alparslan Pehlivanlı: Türk siyasetçi, eski milletvekili ve bakan.
• 1969 – Sercan Görgülü: Türk eski milli futbolcu.
• 1977 – Burcu Kara: Türk oyuncu.
• 1981 – Eray Ertorun: Türk futbolcu.
• 1983 – Emir Preldžič: Türk basketbolcu.

Ölümler

Dünyada Ölenler

• 1461 – VII. Charles: Fransa Kralı. Yüz Yıl Savaşları döneminde Fransa'yı yönetti ve ülkesini İngilizlerden geri almasında önemli rol oynadı.
• 1916 – James Whitcomb Riley: Amerikalı şair.
• 1932 – Errico Malatesta: İtalyan anarşist. Anarşist hareketin önemli teorisyenlerinden ve aktivistlerinden biriydi.
• 1934 – John Dillinger: Ünlü Amerikalı gangster.
• 1950 – William Lyon Mackenzie King: Kanada'nın en uzun süre görev yapan başbakanı.
• 1967 – Lajos Kassák: Macar şair, romancı ve ressam. Macar avangart sanatının önemli temsilcilerinden biriydi.
• 1968 – Muzafferüddin Şah: İran Şahı. Kaçar Hanedanı'ndan ve İran'ın modernleşme sürecinde önemli bir figürdü.
• 1970 – Fritz Kortner: Avusturyalı yönetmen.
• 1974 – Wayne Morse: Amerikalı senatör.
• 1990 – Manuel Puig: Arjantinli yazar. Romanlarıyla tanınan önemli Latin Amerikalı yazarlardan biriydi.
• 1995 – Harold Larwood: İngiliz kriketçi.
• 2003 – Uday Hüseyin ve Kusay Hüseyin: Irak lideri Saddam Hüseyin'in oğulları. Irak'ın işgali sonrası ABD operasyonunda öldürüldüler.
• 2004 – Sacha Distel: Fransız şarkıcı ve besteci. Uluslararası alanda tanınan başarılı bir sanatçıydı.
• 2007 – Ulrich Mühe: Alman oyuncu.
• 2012 – George Miller: Amerikalı animasyon yapımcısı ve yönetmeni. "The Fonz" karakteriyle tanınan bir figürdü.

Türkiye'de Ölenler

• 1922 – Cemal Paşa: İttihat ve Terakki liderlerinden. Gürcistan'da suikast sonucu öldürüldü.
• 1968 – Fikret Yüzatlı: İsmet İnönü'nün yaveri.
• 1972 – Cevdet Perin: Türk hukukçu ve siyasetçi.
• 1974 – Refik Koraltan: Türk siyasetçi, Demokrat Parti'nin kurucularından ve Türkiye Büyük Millet Meclisi eski başkanı.
• 1979 – Ahmet İhsan Gürsoy: Türk siyasetçi, eski milletvekili.
• 1980 – Kemal Türkler: DİSK Genel Başkanı. Uğradığı silahlı saldırı sonucu hayatını kaybetti.
• 1993 – Cihat Arman: Türk eski milli futbolcu ve teknik direktör. Fenerbahçe'nin efsanevi kalecilerinden biriydi.
• 2007 – Ali Gaffar Okkan: Türk emniyet müdürü. Diyarbakır Emniyet Müdürü iken terör saldırısında şehit edildi.
• 2010 – Ali Taran: Türk karikatürist.
• 2019 – Ferruh Bozbeyli: Türk siyasetçi, eski milletvekili ve bakan. Adalet Partisi'nin önemli isimlerinden biriydi.

22 Temmuz, tarihin akışında hem küresel çapta hem de Türkiye özelinde derin izler bırakmış bir tarihtir. Bu olaylar, doğumlar ve ölümler, geçmişi anlamamız ve günümüzü yorumlamamız için önemli referans noktaları sunar.