Tarihte Bugün 10 Mayıs

10 Mayıs tarihi, geçmişte ve günümüzde birçok önemli olaya ev sahipliği yapmıştır. Bu yazıda, farklı kategorilerden bazı önemli olayları detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

Dünya:

• 1497: İtalyan denizci ve kaşif Amerigo Vespucci, Yeni Dünya'ya ilk yolculuğu için İspanya'nın Cadiz kentinden ayrıldı. Bu yolculuk, Vespucci'nin Amerika kıtasının farklı bir kıta olduğunu keşfetmesine ve "Yeni Dünya" teriminin kullanılmasına yol açtı. Vespucci'nin keşifleri, Avrupa'nın dünya hakkındaki bakış açısını kökten değiştirdi ve haritacılık, coğrafya ve denizcilik gibi alanlarda önemli gelişmelere yol açtı.
• 1556: Marmara Denizi'nde büyük bir deprem meydana geldi. Tarihçilere göre 7,4 büyüklüğündeki deprem, İstanbul, Bursa ve Edirne gibi büyük şehirlerde büyük hasara neden oldu ve on binlerce can kaybına yol açtı. Depremin etkileri aylarca hissedildi ve Osmanlı İmparatorluğu'nun ekonomisine önemli bir darbe vurdu.
• 1872: Amerikalı sufrajist Victoria Woodhull, ABD Başkanlığı'na aday olan ilk kadın oldu. Woodhull'un adaylığı, kadınların siyasi hakları için mücadelede önemli bir dönüm noktası olarak kabul edilir. Woodhull'un adaylığı, kadınların seçme ve seçilme hakkı için verilen mücadelenin ivme kazanmasına katkıda bulundu.
• 1908: Anneler Günü, ABD'de ilk kez kutlandı. Bu kutlamanın öncüsü, Anna Jarvis adında bir öğretmendir. Jarvis, annesinin ölümünün ardından, her yıl Mayıs ayının ikinci Pazar günü anneleri onurlandırmak için bir kutlama günü yapılmasını önerdi. Bu fikir hızla yayıldı ve Anneler Günü, sadece ABD'de değil, birçok ülkede de kutlanan özel bir gün haline geldi.
• 1919: I. Dünya Savaşı'ndan sonra Paris'te toplanan İtilaf Devletleri temsilcileri, Yunanların İzmir'i işgal etmesine karar verdi. Bu karar, Türk Kurtuluş Savaşı'nın başlamasına yol açan önemli olaylardan biridir. Yunan işgali, Türk halkında büyük bir öfkeye ve direnişe neden oldu ve Mustafa Kemal Atatürk liderliğinde başlayan Kurtuluş Savaşı'na zemin hazırladı.
• 1940: Alman ordusu, Belçika'yı işgal ederek II. Dünya Savaşı'nda önemli bir zafer kazandı. Bu işgal, Fransa'nın da işgal edilmesinin önünü açtı ve Avrupa'da savaşın yayılmasına neden oldu. Almanya'nın hızlı zaferleri, Avrupa'yı şok etti ve II. Dünya Savaşı'nın gidişatını önemli ölçüde etkiledi.
• 1981: Sosyalist Parti adayı François Mitterrand, üçüncü kez katıldığı seçimlerde Fransa cumhurbaşkanı oldu. Mitterrand'ın zaferi, Avrupa'da sol görüşlü siyasetçilerin yükselişine işaret etti. Mitterrand'ın 7 yıllık cumhurbaşkanlığı döneminde, Fransa'da önemli sosyal ve ekonomik reformlar yapıldı.
• 1994: Nelson Mandela, Güney Afrika'nın ilk siyahi devlet başkanı seçildi. Mandela'nın seçimi, ırkçılığa karşı mücadelenin ve apartheid rejiminin sona ermesinin önemli bir sembolü olarak kabul edilir. Mandela'nın 5 yıllık başkanlık döneminde, Güney Afrika'da ırksal uzlaşma ve demokrasiyi pekiştirmek için önemli adımlar atıldı.
• 2002: İsviçre, Birleşmiş Milletler'e üye oldu. İsviçre, uzun süredir tarafsızlık politikası nedeniyle uluslararası kuruluşlara üye olmaktan kaçınmıştı. Fakat bu tarihte İsviçre, küresel barış ve güvenliğe katkıda bulunmak için Birleşmiş Milletler'e üye olmaya karar verdi. İsviçre'nin BM üyeliği, tarafsızlık politikasıyla da uyumlu bir şekilde uluslararası alanda daha aktif bir rol oynamasını sağladı.

Türkiye:

• 1534: Kanuni Sultan Süleyman, Bağdat'ı fethetti. Bu fetih, Osmanlı İmparatorluğu'nun Orta Doğu'daki hakimiyetini pekiştirdi ve imparatorluğun en önemli başarılarından biri olarak kabul edilir. Bağdat'ın fethi, Osmanlı'nın ticari ve siyasi gücünü artırdı ve imparatorluğun sınırlarını genişletti.
• 1876: Osmanlı Devleti'nde basına sansür uygulaması başlatıldı. Bu sansür uygulaması, basın özgürlüğünü kısıtladı ve muhalif seslerin yükselmesine engel oldu. Sansür uygulaması, Osmanlı'da siyasi muhalefeti bastırmak ve padişahın mutlak otoritesini korumak için kullanıldı.
• 1923: Lozan Antlaşması imzalandı. Bu antlaşma, Türk Kurtuluş Savaşı'ndan sonra Türkiye Cumhuriyeti'nin sınırlarını ve statüsünü belirledi. Lozan Antlaşması, Türkiye'nin bağımsızlığını ve egemenliğini uluslararası alanda kabul ettirdi ve modern Türkiye Cumhuriyeti'nin temelini oluşturdu.
• 1940: II. Dünya Savaşı'nda Türkiye, tarafsızlığını ilan etti. Türkiye, savaşa katılmamaya karar vererek hem kendi topraklarını korumayı hem de savaşa daha fazla dahil olmaktan kaçınmayı amaçladı. Türkiye'nin tarafsızlığı, II. Dünya Savaşı'nın gidişatını doğrudan etkilemese de, bölgede önemli bir denge unsuru olarak rol oynadı.
• 1950: Demokrat Parti, Türkiye'de yapılan ilk serbest seçimlerde zafer kazandı. Bu zafer, çok partili demokrasiye geçişin ve Türkiye'de siyasi özgürlüklerin artmasının önemli bir adımı oldu. Demokrat Parti'nin iktidara gelmesi, Türkiye'de siyasi ve ekonomik alanda önemli reformlara yol açtı.
• 1974: Kıbrıs Barış Harekâtı başladı. Türkiye, Kıbrıs'taki Rumların Türk azınlığa yönelik saldırılarına karşı bir askeri operasyon başlattı. Kıbrıs Barış Harekâtı, Kıbrıs adasındaki gerginliği azaltmayı ve Türk azınlığın güvenliğini korumayı amaçladı.
• 2004: Türkiye, Avrupa Birliği'ne resmen aday oldu. Bu adım, Türkiye'nin Avrupa ile entegrasyon sürecine girmesini ve Avrupa standartlarını benimseme çabasını gösterdi. Türkiye'nin AB adaylığı, ülkede siyasi ve ekonomik alanda önemli reformlara yol açtı.

Bilim ve Teknoloji:

• 1869: İlk transatlantik telgraf hattı tamamlandı. Bu hat, Avrupa ve Amerika kıtaları arasında anında haberleşmeyi mümkün kıldı ve küresel iletişimde önemli bir devrim yarattı. Transatlantik telgraf hattının tamamlanması, dünya çapında iletişimi ve ticareti kolaylaştırdı ve küreselleşmenin önünü açtı.
• 1948: Dünyanın ilk bilgisayarı olan ENIAC, ABD'de çalıştırıldı. ENIAC, elektronik olarak kontrol edilen ve programlanabilen ilk bilgisayar olma özelliğini taşıyordu. ENIAC'ın geliştirilmesi, modern bilgisayar biliminin temellerini attı ve yapay zekanın gelişmesinin önünü açtı.
• 1962: İlk uydu olan Sputnik 1, Sovyetler Birliği tarafından uzaya fırlatıldı. Bu olay, uzay çağının başlangıcını ve uzay araştırmalarında yeni bir dönemi temsil etti. Sputnik 1'in uzaya fırlatılması, Sovyetler Birliği'nin uzaydaki üstünlüğünü gösterdi ve uzay yarışına yol açtı.
• 1997: IBM'in Deep Blue adlı bilgisayar programı, dünya satranç şampiyonu Garry Kasparov'u yendi. Bu zafer, yapay zekanın gelişmesinde önemli bir dönüm noktası olarak kabul edilir. Deep Blue'nun başarısı, bilgisayarların insan zekasını aşabilecek potansiyele sahip olduğunu gösterdi.
• 2012: CERN'de Higgs bozonu keşfedildi. Higgs bozonu, parçacık fiziğinin temel bileşenlerinden biridir ve evrenin nasıl işlediğine dair önemli bilgiler sağlar. Higgs bozonunun keşfi, Standart Model olarak bilinen teorinin doğruluğunu destekledi ve evrenin temel yapı taşlarını anlamamıza katkıda bulundu.

Sanat ve Kültür:

• 1787: Wolfgang Amadeus Mozart'ın Don Giovanni operası ilk kez Prag'da sahnelendi. Don Giovanni, Mozart'ın en önemli operalarından biridir ve günümüzde de opera repertuarının vazgeçilmez eserlerinden biridir. Don Giovanni, karmaşık karakterleri, dramatik yapısı ve yenilikçi müzik diliyle opera tarihinin önemli dönüm noktalarından biri olarak kabul edilir.
• 1859: Charles Darwin'in Türlerin Kökeni Üzerine adlı kitabı yayınlandı. Bu kitap, evrim teorisini savunarak biyoloji ve insanlık tarihi üzerinde derin bir etki yarattı. Türlerin Kökeni Üzerine, insanlığın kökenine dair geleneksel inanışları sorguladı ve bilim dünyasında büyük bir tartışma başlattı.
• 1908: Pablo Picasso'nun Les Demoiselles d'Avignon adlı eseri ilk kez Paris'te sergilendi. Bu eser, kübizm akımının ilk önemli eserlerinden biri olarak kabul edilir ve modern sanatın gelişiminde önemli bir rol oynadı. Les Demoiselles d'Avignon, geleneksel perspektif ve figür anlayışını reddederek modern sanatın yeni bir dönemini başlattı.
• 1942: Orson Welles'in Yurttaş Kane filmi gösterime girdi. Bu film, Amerikan sinemasının klasiklerinden biri olarak kabul edilir ve yenilikçi film teknikleri ve karmaşık anlatımıyla tanınır. Yurttaş Kane, derin sembolik yapısı, kamera açıları ve anlatı tekniğiyle sinema tarihinde önemli bir yere sahiptir.
• 1969: The Beatles, son konserlerini Londra'daki çatı katında verdi. The Beatles, 20. yüzyılın en popüler müzik gruplarından biridir ve dünya müziği üzerinde kalıcı bir etki yarattı. The Beatles'ın son konseri, grubun dağılışının simgesi olarak kabul edilir ve müzik tarihinde önemli bir olay olarak anılır.

Spor:

• 1960: Almanya futbol takımı, Şili'de düzenlenen FIFA Dünya Kupası'nı kazandı. Bu zafer, Almanya'nın ilk Dünya Kupası şampiyonluğu oldu. Almanya'nın Dünya Kupası zaferi, ülkede futbola olan ilgiyi artırdı ve Almanya'nın uluslararası futbol sahnesindeki yükselişini başlattı.
• 1984: Carl Lewis, Los Angeles Olimpiyat Oyunları'nda 100 metre, 200 metre ve 4x100 metre bayrak yarışlarında altın madalya kazandı. Lewis, bu başarıyla "Uçan Hollandalı" lakabını alarak atletizm tarihinin en önemli sporcularından biri oldu. Lewis'in dört yılda üst üste üç altın madalya kazanması, olimpiyat tarihinde unutulmaz bir başarı olarak yer alır.
• 1998: Michael Jordan, Chicago Bulls ile altıncı NBA şampiyonluğunu kazandı. Jordan, bu başarıyla basketbol tarihinin en iyi oyuncularından biri olduğunu kanıtladı. Jordan'ın altı NBA şampiyonluğu, basketbol tarihinde sembolik bir anlam taşımaktadır.
• 2006: İtalya futbol takımı, Almanya'da düzenlenen FIFA Dünya Kupası'nı kazandı. Bu zafer, İtalya'nın dördüncü Dünya Kupası şampiyonluğu oldu. İtalya'nın Dünya Kupası zaferi, ülkede futbola olan coşkuyu artırdı ve İtalyan futbol tarihinin unutulmaz anları arasında yer aldı.
• 2012: Usain Bolt, Londra Olimpiyat Oyunları'nda 100 metre ve 200 metre koşularında dünya rekorları kırarak altın madalya kazandı. Bolt, bu başarıyla "Dünyanın En Hızlı Adamı" unvanını perçinledi. Bolt'un olimpiyatlardaki üstün performansı, onu atletizm tarihinin en başarılı sporcularından biri haline getirdi.

Doğanlar:

• 1803: Ralph Waldo Emerson, Amerikalı yazar ve filozof
• 1838: John Wilkes Booth, Amerikalı tiyatro oyuncusu ve ABD Başkanı Abraham Lincoln'e suikast düzenleyen kişi
• 1859: Arthur Conan Doyle, "Sherlock Holmes"un yaratıcısı Sir Arthur Conan Doyle
• 1872: Marcel Mauss, Fransız sosyolog
• 1923: Martin Pasko, Amerikalı çizgi roman yazarı

Ölenler:

• 1742: Osmanzade Taip, Türk şair
• 1885: Victor Hugo, Fransız yazar ve şair
• 1983: Necip Fazıl Kısakürek, Türk şair, yazar ve düşünür