Kel Hasan Efendi Kimdir?

  

Merhabalar

Münir Özkul'un vefatının ardından kavukla ilgili aklımda bir sürü soru oluşmuştu.
Ve sonrasında kavuk meselesinin kökenini araştırmaya karar verdim. Kavuk ilk kimden çıktı? Nerelere gitti? Kimlerin elinden geçti? O zaman kavuğun ilk sahibinden başlayarak bu kişileri tek tek tanıyalım. Fakat kavuk meselesi göründüğü gibi aslında Münir Özkul'a verilmemiş. İsmail Dümbüllü'nün verdiği kavuk aslında asıl kavuk değilmiş. Tiyatroya giderken başına giydiği kavuğu oyun esnasında Münir Özkul'a verince işler biraz karışmış. O sırada da kameralar çekmiş ve olay yanlış yorumlanmış. Bu işi biraz araştıracağım bakalım altından neler çıkacak?

Kel Hasan Efendi Kimdir?

Tulûat oyuncusu Kel Hasan Efendi 1874 yılında İstanbul'da doğmuşur ve 1929 yılında 55 yaşında vefat etmiştir. Ancak vefat tarihini 1925 olarak gösteren kaynaklarda mevcuttur. Fakir bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Kel Hasan Efendi, Kadıköy'de yoğurtçuluk yaparken çok sevdiği ve heveslisi olduğu tiyatroya başladı. Henüz çocukken dönemin ünlü komiği olan Abdürrezzak Efendi'nin oynamış olduğu tüm oyunları izleyerek, bütün rollerini ezberledi. İlk kez sahneye 1885 yılında Küçük İsmail'in Kumpanyasının Kuşdili Çayırı'nda verdiği temsiller sırasında çıktı. Başrolde oynamak istemesine rağmen, bu rolü Abdürrezzak Efendi'nin oynaması nedeniyle ikinci komik olarak nitelenen külhanbeyi rolünü oynadı. Abdürrezzak Efendi'nin arkasında kalmak istemediği için; bir süre sonra topluluktan ayrıldı. 

Kendisiyle birlikte topluluktan ayrılan arkadaşı Agâh Efendi'yle birlikte Şehzadebaşı'nda Hayalhane-i Kumpanyası adıyla tiyatro kurdu. Topluluğa Külhanyan ve Papazyan'dan başka kanto için Eleni'de alındı. Kel Hasan Efendi, Mardiros Mınakyan'ın o günlerde çok tutulan dramlarına karşılık sürekli olarak komedi sahneledi. 

II. Abdülhamit döneminde saray oyunculuğuna alınmasıyla tuluat tiyatrosunun en gözde adı oldu. Yarattığı "aptal uşak" tiplemesi, halk arasında çok tutuldu. Saçı olmaması nedeniyle de "kel" sıfatıyla ünlendi. Sahneye çıkmadan önce karşlarını siyaha, burnu ve yanaklarını kırmızıya boyar; boş bir gaz tenekesi sahneye fırlatır, onun gürültüsüyle sahneye geleceği imajını verir, elinde bir tavan süpürgesiyle alkış, kahkaha tufanı arasında da sahneye çıkardı. Sırtına renkli basmadan bir elbise, başına limon kabuğu biçiminde bir fes giyerdi. Tulûat Tiyatrosu'nun en tanınmış oyuncularından olan Kel Hasan Efendi, özellikle canlandırdığı İbiş karakteriyle beğeni kazandı.  Abdürrezzak Efendi'nin yarattığı bu tiplemeyi, kısık sesina rağmen, keskin zekası ve hazırcevaplığıyla uzun yıllar yaşattı. 

İkinci Meşrutiyet'in ilanından sonra (1908) Batılı tiyatro akımlarının güncellik kazanması karşısında tulûat geleneğini, Burhanettin Tepsi, Naşit gibi gençlerle sürdürmeye çalıştı. Ancak eski ilgiyi çekemedi. Tuluat tiyatrosunun Cumhuriyet dönemindeki son temsilcisi olan İsmail Dümbüllü'yü yetiştirdi.

Yeni notta görüşmek üzere.

Hoşçakalın.