Tarihte Bugün 23 Temmuz

23 Temmuz, dünya ve Türkiye tarihinde önemli olaylara, bilimsel ve kültürel gelişmelere, ayrıca unutulmaz doğum ve ölümlere sahne olmuş, her yıl takvimlerde özel bir yer tutan bir gündür. İşte bu tarihte yaşananlara dair kapsamlı bir bakış:

Önemli Olaylar

Dünya Genelinde Yaşananlar

• 1215 - Kutsal Roma İmparatoru II. Frederick'in Taç Giymesi: II. Frederick, Almanya'nın Aachen şehrinde "Romalıların Kralı" olarak taç giyerek Kutsal Roma İmparatorluğu'nun en güçlü figürlerinden biri haline geldi.
• 1829 - İlk Daktilo Patenti: William Austin Burt, Amerika Birleşik Devletleri'nde "typographer" adını verdiği ilk daktilo prototipinin patentini aldı. Bu icat, yazılı iletişimin geleceğini şekillendirecek önemli bir adımdı.
• 1914 - Avusturya-Macaristan'dan Sırbistan'a Ültimatom: Saraybosna suikastının ardından Avusturya-Macaristan, Sırbistan'a sert bir ültimatom verdi. Bu olay, I. Dünya Savaşı'nın fitilini ateşleyen kritik gelişmelerden biriydi.
• 1930 - İtalya'da Büyük Deprem: İtalya'nın Irpinia bölgesinde 6.5 büyüklüğünde yıkıcı bir deprem meydana geldi. Bu felakette yaklaşık 1.404 kişi hayatını kaybetti.
• 1936 - ABD Başkanlık Adaylığı ve İspanya İç Savaşı: Cumhuriyetçi Parti adayı Alf Landon, Topeka'da resmî adaylığını ilan etti. Aynı gün, İspanya İç Savaşı'nda milliyetçiler Granada'yı ele geçirdi ve "Beyaz Terör" olarak bilinen şiddetli baskılar başladı.
• 1939 - Gandhi'den Hitler'e Mektup: Mahatma Gandhi, Adolf Hitler'e hitaben yazdığı bir mektupta, ona "arkadaş" diye seslendi ve savaş başlatmaktan kaçınmasını rica etti. Bu mektup, dönemin siyasi gerilimini gözler önüne seriyordu.
• 1952 - Mısır Devrimi: Gamal Abdel Nasser liderliğindeki Ulusal Askeri Subaylar hareketi, bir darbe yaparak Kral Faruk'u tahttan indirdi ve Mısır'da cumhuriyet rejimini ilan etti. Bu olay, Ortadoğu'nun siyasi haritasını değiştiren önemli bir dönüm noktası oldu.
• 1956 - Bell X-2 ile Hız Rekoru: Bell X-2 roket uçağı, 3.050 km/s hıza ulaşarak dünya hız rekorunu kırdı. Bu başarı, havacılık teknolojisindeki ilerlemeleri simgeliyordu.
• 1958 - İngiltere Lordlar Kamarası'na Kadın Üyeler: İngiltere'de ilk kez dört kadın, Lordlar Kamarası'na seçilerek ülkenin siyasi tarihinde önemli bir eşitlik adımının atılmasını sağladı.
• 1962 - İlk Atlantik Ötesi Canlı TV Yayını: Telstar uydusu, Atlantik ötesi ilk canlı televizyon yayınını gerçekleştirerek iletişim teknolojisinde çığır açtı.
• 1967 - Detroit Ayaklanmaları: Amerika Birleşik Devletleri'nin Detroit şehrinde 12th Street isyanı başladı. Irksal gerilimlerin ve polis şiddetinin tetiklediği bu olaylarda 43 kişi öldü, 1.189 kişi yaralandı ve 7.231 kişi tutuklandı. Bu, ABD tarihindeki en büyük sivil huzursuzluklardan biriydi.
• 1972 - Landsat 1 Fırlatıldı: ABD, Dünya'nın doğal kaynaklarını izlemek amacıyla Landsat 1 adlı ilk yer gözlem uydusunu fırlattı. Bu uydu, uzaktan algılama ve coğrafi bilgi sistemleri alanında devrim niteliğinde bir başlangıçtı.
• 1973 - Ozark Air Lines Kazası ve Nixon'ın Watergate Direnişi: Ozark Air Lines'ın 809 sefer sayılı uçağı Missouri'de düşerek 38 kişinin ölümüne neden oldu. Aynı gün, ABD Başkanı Richard Nixon, Watergate kayıtları konusunda yasa dışı olduğunu belirterek Kongre'ye direndi.
• 1974 - Yunan Askeri Cuntasının Düşüşü: Yunanistan'da askeri cunta devrildi ve Konstantinos Karamanlis liderliğinde demokrasiye geçildi. Bu olay, ülkenin yakın tarihinde önemli bir demokratik dönüşüme işaret etti.
• 1982 - "Twilight Zone" Film Seti Kazası: Los Angeles yakınlarında "Twilight Zone: The Movie" filminin çekimleri sırasında bir helikopter düştü. Kazada aktör Vic Morrow ve iki çocuk oyuncu hayatını kaybetti. Bu trajik olay, film setlerindeki güvenlik standartlarının sorgulanmasına yol açtı.
• 1983 - Air Canada Flight 143 "Gimli Glider" Kazası: Air Canada'nın 143 sefer sayılı uçağı, yakıtının bitmesi üzerine Kanada'nın Manitoulin bölgesinde güvenli bir şekilde süzülerek indi. Bu olay, havacılık tarihinde "Gimli Planörü" olarak bilinen mucizevi bir kurtuluş hikayesi oldu.
• 1983 - Sri Lanka'da Tamil İsyanı: Sri Lanka'da Tamil isyancılar tarafından 13 ordu askerinin öldürülmesi, ülkedeki etnik çatışmaların şiddetlendiği "Kara Temmuz" olaylarının başlangıcı oldu.
• 1988 - Burmalı Lider Ne Win'in İstifası: Burmalı lider General Ne Win, demokrasi yanlısı gösterilerin artması üzerine istifa etti.
• 1992 - Abhazya'nın Bağımsızlık İlanı: Abhazya, Gürcistan'dan bağımsızlığını ilan etti. Bu durum, bölgede uzun süren çatışmalara yol açtı.
• 1995 - Hale-Bopp Kuyruklu Yıldızı'nın Keşfi: Alan Hale ve Thomas Bopp tarafından bağımsız olarak keşfedilen Hale-Bopp kuyruklu yıldızı, 1996 yılında çıplak gözle görülebilecek kadar parlak hale geldi ve astronomi meraklıları arasında büyük heyecan yarattı.
• 1999 - STS-93 Uzay Mekiği Fırlatıldı: STS-93 uzay mekiği fırlatıldı ve Eileen Collins, ABD'nin uzaydaki ilk kadın komutanı oldu. Aynı görevde Chandra X-ışını Gözlemevi uzaya gönderildi.
• 1999 - ANA Flight 61 Uçak Kaçırma: All Nippon Airways'in 61 sefer sayılı uçağı Tokyo'da kaçırıldı.
• 2005 - Şarm El Şeyh Saldırıları: Mısır'ın Şarm El Şeyh kentinde düzenlenen terör saldırılarında 88 kişi hayatını kaybetti. Bu saldırı, turistik bölgelerdeki güvenlik endişelerini artırdı.
• 2010 - One Direction Grubunun Kurulması: One Direction grubu, İngiliz X Factor yarışmasında kuruldu. Grup, kısa sürede dünya çapında bir fenomen haline geldi.
• 2011 - Çin'deki Hızlı Tren Kazası: Çin'in Wenzhou şehrinde hızlı tren kazası meydana geldi ve 40 kişi hayatını kaybetti.
• 2012 - Güneş'ten Gelen Dev Kütle Çıkışı: Güneş'ten gelen dev bir koronal kütle çıkışı, Dünya'yı 9 günlük bir farkla teğet geçti. Uzmanlar, eğer çarpmış olsaydı küresel iletişim ağlarına ciddi zarar verebileceğini belirttiler.
• 2012 - Penn State Üniversitesi'ne Yaptırımlar: Penn State Üniversitesi, Jerry Sandusky cinsel taciz skandalı yüzünden NCAA'den ağır yaptırımlar aldı.
• 2014 - TransAsia Airways Flight 222 Kazası: TransAsia Airways'in 222 sefer sayılı uçağı Tayvan'ın Penghu adasında düştü. Kazada 48 kişi hayatını kaybetti, yerde ise 5 kişi yaralandı.
• 2018 - Yunanistan'da Orman Yangınları: Yunanistan'ın Attika bölgesinde çıkan büyük orman yangınlarında en az 102 kişi hayatını kaybetti.
• 2019 - Boris Johnson İngiltere Başbakanı Oldu: Boris Johnson, Britanya Muhafazakâr Parti lideri olarak seçildi ve başbakanlığı garantiledi.
• 2021 - Cleveland Indians İsim Değişikliği: Cleveland Indians beyzbol takımı, ırkçı logo tartışmaları sonrası adını Cleveland Guardians olarak değiştireceğini açıkladı.

Türkiye'de Yaşananlar

• 1784 - Erzincan Depremi: Erzincan'da meydana gelen büyük depremde yaklaşık 5.000 kişi hayatını kaybetti. Bu felaket, Osmanlı İmparatorluğu döneminin en yıkıcı depremlerinden biriydi.
• 1821 - Mora İsyanı ve Monemvasia Katliamı: Mora İsyanı sırasında Yunan birlikleri, Monemvasia'yı ele geçirerek 3.000 Türk'ü katletti. Bu olay, isyanın vahşetini gözler önüne seriyordu.
• 1881 - Uluslararası Cimnastik Federasyonu'nun Kuruluşu: Dünyanın en eski spor federasyonu olduğuna inanılan Uluslararası Cimnastik Federasyonu (FIG), Belçika'nın Liège kentinde kuruldu.
• 1919 - Erzurum Kongresi'nin Başlaması: Mustafa Kemal Paşa'nın liderliğinde, Türk Kurtuluş Savaşı'nın dönüm noktalarından biri olan Erzurum Kongresi toplandı. Kongrede, vatanın bütünlüğü ve bağımsızlığı ile ilgili kararlar alınarak milli mücadelenin yol haritası belirlendi. Bu kongre, Sivas Kongresi'ne giden yolu açtı ve Türk milletinin bağımsızlık azmini tüm dünyaya gösterdi.
• 1921 - Eskişehir-Kütahya Muharebeleri'nin Sonu: Türk Kurtuluş Savaşı'nın önemli muharebelerinden olan Eskişehir-Kütahya Muharebeleri, Türk ordusunun Sakarya Nehri'nin doğusuna çekilmesiyle sona erdi. Bu stratejik geri çekilme, daha sonra Sakarya Meydan Muharebesi için zemin hazırladı.
• 1939 - Hatay'ın Türkiye'ye Katılması: Fransa ile yapılan anlaşmalar sonucunda, Hatay Devleti Türkiye Cumhuriyeti'ne katıldı. Bu olay, Türkiye'nin toprak bütünlüğünü sağlama yolunda önemli bir adımdı.
• 1951 - MİT'in Kurulması: Türkiye'nin istihbarat alanındaki yapılanmasında önemli bir değişiklik yapılarak, Milli Emniyet Hizmetleri Riyaseti (MAH) yerine Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) kuruldu.
• 1967 - Türkiye'de İlk Kalp Nakli: Doktor Kemal Beyatlı, Türkiye'deki ilk başarılı kalp naklini gerçekleştirdi. Bu, Türk tıp tarihinde önemli bir başarıydı ve modern tıbbın ülkemizdeki gelişimini gösteriyordu.
• 1967 - Detroit İsyanlarının Türkiye'ye Etkisi: ABD'deki Detroit isyanları, Türkiye'yi doğrudan etkilemese de, küresel medya tarafından yakından izlendi ve uluslararası alanda büyük yankı uyandırdı.
• 1974 - Kıbrıs Barış Harekatı'nın İkinci Aşaması ("Ayşe Tatile Çıktı"): Türk Silahlı Kuvvetleri, Kıbrıs'taki Türk azınlığın güvenliğini sağlamak amacıyla "Ayşe Tatile Çıktı" parolasıyla Kıbrıs Barış Harekatı'nın ikinci aşamasını başlattı. Bu harekat, Kıbrıs sorununda önemli bir dönüm noktası oldu.
• 2015 - IŞİD ve PKK'ya Yönelik Operasyonlar: Suruç'taki terör saldırısı sonrası Türkiye, IŞİD'e karşı operasyonlar başlatırken, aynı zamanda PKK'ya yönelik de geniş çaplı operasyonlar düzenledi. Bu olaylar, Türkiye'nin terörle mücadele stratejisinde önemli bir dönüm noktası oldu ve bölgedeki güvenlik dinamiklerini değiştirdi.

Önemli Doğumlar

Dünya Genelinde Doğanlar

• 1626 - Sabetay Sevi: Osmanlı Yahudi lideri ve kendini mesih ilan eden tartışmalı figür.
• 1884 - Emil Jannings: Alman sinema oyuncusu ve En İyi Erkek Oyuncu Oscar'ını kazanan ilk aktör.
• 1888 - Raymond Chandler: Ünlü Amerikalı polisiye yazarı, dedektif Philip Marlowe karakterinin yaratıcısı.
• 1892 - Haile Selassie I: Etiyopya'nın son imparatoru ve Rastafari hareketinin önemli bir figürü.
• 1923 - Doğan Hızlan: Türk eleştirmen, yazar ve gazeteci. Türk edebiyatına önemli katkılarda bulunmuştur.
• 1947 - Larry David: Amerikalı komedyen, yazar ve yapımcı, "Seinfeld" ve "Curb Your Enthusiasm" gibi dizilerin yaratıcısı.
• 1965 - Slash (Saul Hudson): Guns N' Roses grubunun efsanevi gitaristi, İngiliz-Amerikalı müzisyen ve besteci.
• 1967 - Philip Seymour Hoffman: Amerikalı Oscar ödüllü oyuncu, "Capote" filmindeki performansıyla tanınır.
• 1972 - Marlon Wayans: Amerikalı aktör, komedyen, yazar ve yapımcı.
• 1976 - Judit Polgár: Macar satranç büyükustası, satranç tarihindeki en iyi kadın oyunculardan biri olarak kabul edilir.
• 1989 - Daniel Radcliffe: "Harry Potter" serisindeki başrolüyle dünya çapında tanınan İngiliz aktör.

Türkiye'de Doğanlar

• 1906 - Cevdet Sunay: Türkiye Cumhuriyeti'nin 5. Cumhurbaşkanı.
• 1925 - Burhan Felek: Türk gazeteci, yazar, spor adamı ve hukukçu. Türk basınında ve spor camiasında önemli bir yere sahiptir.
• 1941 - Muzaffer İzgü: Türk yazar ve karikatürist. Özellikle çocuk edebiyatına yaptığı katkılarla bilinir.
• 1954 - Şevket Çoruh: Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu.

Önemli Ölümler

Dünya Genelinde Ölenler

• 1757 - Domenico Scarlatti: İtalyan besteci, klavsen sonatları ile tanınır.
• 1885 - Ulysses S. Grant: Amerika Birleşik Devletleri'nin 18. Başkanı ve Amerikan İç Savaşı'nda Birlik Ordusu'nun önemli komutanlarından biri.
• 1916 - William Ramsay: İskoç kimyager ve Nobel Kimya Ödülü sahibi. Soygazların keşfinde önemli rol oynamıştır.
• 1951 - Philippe Pétain: Fransız asker ve devlet adamı, I. Dünya Savaşı kahramanı ve II. Dünya Savaşı sırasında Vichy Fransası'nın başkanı.
• 1966 - Montgomery Clift: Amerikalı aktör, Hollywood'un altın çağının önemli ve etkileyici isimlerinden biri.
• 1968 - Henry Hallett Dale: İngiliz farmakolog ve fizyolog. Nörotransmiterler üzerine yaptığı çalışmalarla Nobel Tıp Ödülü'nü kazanmıştır.
• 1973 - Eddie Rickenbacker: Amerikalı savaş pilotu, I. Dünya Savaşı'nın en başarılı pilotlarından biri.
• 1982 - Vic Morrow: Amerikalı oyuncu ve yönetmen. "Twilight Zone: The Movie" filminin setinde geçirdiği helikopter kazasında hayatını kaybetti.
• 1999 - Fas Kralı II. Hasan: Fas'ın eski kralı.
• 2011 - Amy Winehouse: İngiliz şarkıcı ve söz yazarı. Soul, R&B ve caz müziğe yaptığı katkılarla tanınır. Londra'daki evinde 27 yaşında hayatını kaybetti.

Türkiye'de Ölenler

• 1934 - Ayşe Sultan: Osmanlı Padişahı II. Abdülhamid'in kızı.
• 1983 - Cahit Irgat: Türk sinema ve tiyatro oyuncusu, şair.
• 2007 - Salih Mirzabeyoğlu: Türk yazar ve düşünür. İBDA/C örgütünün lideri olarak tanınmıştır.

23 Temmuz, insanlık tarihinde hem ilerlemenin hem de trajedinin izlerini taşıyan bir gündür. Bilim ve teknolojideki çığır açan buluşlar (daktilo, Telstar, Landsat), siyasi devrimler ve demokratik geçişler (Mısır, Yunanistan), kültürel mirasımıza damga vuran doğumlar ve ölümler (Amy Winehouse, Philip Seymour Hoffman) ile spor dünyasının köklü federasyonlarının kuruluşu gibi pek çok önemli olaya tanıklık etmiştir. Türkiye özelinde ise Kurtuluş Savaşı'nın kilit adımlarından Erzurum Kongresi'nin başlangıcı ve Hatay'ın vatana katılması gibi milli bağımsızlık ve bütünlük açısından hayati gelişmeler bu tarihe denk gelir. Ancak aynı zamanda, büyük felaketler (Erzincan depremi, Şarm El Şeyh saldırıları, Norveç saldırıları) ve çatışmaların (Detroit isyanı, Kıbrıs Harekatı) da yaşandığı bir gün olmuştur. Bu tarih, geçmişin bize sunduğu dersleri ve bugüne etkilerini anlamak için zengin bir kaynak sunar.