Tarihte Bugün 21 Haziran

21 Haziran, kuzey yarımkürede yaz gündönümünün yaşandığı, yılın en uzun gündüzünün gözlendiği özel bir tarihtir. Ancak yalnızca gökyüzünde değil, dünya tarihinin akışında da bu gün birçok önemli olaya, doğuma ve ölüme tanıklık etmiştir.

Önemli Olaylar

• 1529 – Kanuni Sultan Süleyman Almanya Seferi’ne çıktı. : Osmanlı Padişahı I. Süleyman (Kanuni), Orta Avrupa'daki gücünü pekiştirmek amacıyla Avusturya üzerine sefere çıktı. Hedeflerinden biri Viyana idi. Bu sefer, Osmanlı İmparatorluğu'nun batıya yönelik askeri yayılmasının önemli bir halkasıdır.
• 1582 – Japon savaş lordu Oda Nobunaga, ihanete uğrayarak intihar etti. : Feodal Japonya’nın birleşmesinde önemli rol oynayan Oda Nobunaga, generali Akechi Mitsuhide tarafından ihanete uğradı. Bu olay Japon tarihinde “Honnō-ji Olayı” olarak bilinir ve büyük siyasal sonuçlar doğurmuştur.
• 1788 – New Hampshire, ABD Anayasası'nı onaylayan 9. eyalet oldu. : Amerikan federal sistemi, New Hampshire’ın Anayasayı onaylamasıyla yasal gücünü kazandı. Böylece ABD Anayasası yürürlüğe girdi ve anayasal cumhuriyet fiilen başlamış oldu.
• 1791 – Fransız Kralı XVI. Louis ve ailesi kaçarken yakalandı (Varennes Olayı). : Fransız Devrimi sırasında monarşiyi terk edip kaçmak isteyen kral ve ailesi, halk tarafından Varennes'de yakalandı. Bu olay, monarşiye olan inancın zedelenmesine ve krallığın kaldırılmasına giden süreci başlattı.
• 1798 – Sirke Tepesi Muharebesi (İrlanda Ayaklanması) : İngiltere'ye karşı ayaklanan İrlandalı isyancılar, Sirke Tepesi’nde (Vinegar Hill) büyük bir yenilgiye uğradı. Bu olay, İrlanda'da direnişin bastırılmasında dönüm noktası oldu.
• 1813 – Vitoria Muharebesi kazanıldı. : Napolyon Savaşları sırasında Wellington komutasındaki İngiliz, Portekiz ve İspanyol birlikleri, Fransız ordusunu İspanya’nın Vitoria kentinde mağlup etti. Bu, İspanya'nın Fransızlardan kurtuluşunun başlangıcı oldu.
• 1874 – Anders Jonas Ångström yaşamını yitirdi. : Spektroskopi alanındaki çalışmalarıyla tanınan İsveçli bilim insanı, adına ithafen uzunluk birimi “ångström (Å)” ile anılır.
• 1893 – Dünyanın ilk dönme dolabı Chicago'da hizmete girdi. : George Ferris tarafından tasarlanan bu devasa eğlence aracı, Chicago’daki Dünya Kolomb Sergisi’nde (World’s Columbian Exposition) tanıtıldı.
• 1908 – Londra’da kadın hakları yürüyüşü yapıldı. : Yaklaşık 200 bin kadının katıldığı bu yürüyüş, İngiltere’de kadınlara seçme ve seçilme hakkının verilmesi yönündeki mücadelede önemli bir simgesel adımdır.
• 1913 – İkinci Balkan Savaşı başladı. : Sırbistan ve Yunanistan, daha önceki savaş sonrası anlaşmazlıklar nedeniyle Bulgaristan’a savaş ilan etti. Bu savaş, Balkanların siyasi haritasında önemli değişiklikler yarattı.
• 1919 – Alman donanması Scapa Flow'da batırıldı. : I. Dünya Savaşı sonrası teslim olan Alman İmparatorluk Donanması’nın büyük bir kısmı, İngiliz limanı Scapa Flow’da mürettebatı tarafından batırıldı. Amaç, gemilerin Müttefiklerce ele geçirilmesini önlemekti.
• 1940 – Fransa, Almanya’ya teslim oldu. : Naziler, Paris’e girdikten sonra Fransa teslim oldu ve işbirlikçi Vichy Hükûmeti kuruldu.
• 1941 – Barbarossa Harekatı başladı. : Nazi Almanyası, Sovyetler Birliği’ni işgal etti. Bu, II. Dünya Savaşı'nın en büyük ve kanlı cephelerinden birini başlattı.
• 1945 – Okinawa Muharebesi sona erdi. : Pasifik Cephesi’nin en kanlı savaşlarından biri olan Okinawa, ABD birliklerinin zaferiyle sonuçlandı. Bu zafer, Japonya’nın teslim olmasına giden süreci hızlandırdı.
• 1946 – Türkiye Garanti Bankası'nın kuruluş kanunu kabul edildi. : Aynı gün, Rize'de Türkiye'nin çay üretimi için önemli adımlardan biri olan çay fabrikasının temeli atıldı.
• 1963 – VI. Paul Papa seçildi. : Kardinal Giovanni Battista Montini, Katolik Kilisesi’nin başına geçerek Papa VI. Paulus oldu.
• 1982 – Prens William doğdu. : Galler Prensi Charles ile Prenses Diana’nın oğlu olan William, bugün İngiliz tahtının doğrudan varisidir.
• 1990 – İran’da meydana gelen depremde 50.000 kişi öldü. : 7.4 büyüklüğündeki deprem Gilan ve Zencan bölgelerinde büyük yıkıma neden oldu. Bu, İran tarihinin en ölümcül depremlerinden biridir.
• 2004 – SpaceShipOne, ilk özel uzay uçuşunu gerçekleştirdi. : Uzay yolculuğunun ticarileşmesinde bir dönüm noktası olan bu araç, uzaya çıkan ilk özel mülkiyetli taşıt oldu.
• 2009 – Grönland özerklik kazandı. : Danimarka’dan yönetilen Grönland, bu tarihte kendi içişlerinde tam özerkliğe kavuştu.

Doğan Ünlü İsimler

• 1731 – Martha Washington: ABD’nin ilk başkanı George Washington’un eşi ve ülkenin ilk “First Lady”si.
• 1882 – Lale Andersen: Alman şarkıcı, “Lili Marleen” adlı şarkısıyla II. Dünya Savaşı döneminde hem Mihver hem Müttefik askerleri arasında ün kazandı.
• 1905 – Jean-Paul Sartre: Fransız filozof ve yazar. Varoluşçuluğun öncüsü olan Sartre, Nobel Edebiyat Ödülü’nü reddetmiştir. “Bulantı” ve “Varlık ve Hiçlik” önemli eserlerindendir.
• 1919 – Paolo Soleri: İtalyan-Amerikan mimar. “Arcology” kavramını geliştirdi ve Arizona’daki Arcosanti projesiyle tanındı.
• 1921 – Jane Russell: Hollywood’un 1940-50’li yıllardaki ikonlarından. “Gentlemen Prefer Blondes” filminde Marilyn Monroe ile birlikte rol aldı.
• 1944 – Ray Davies: The Kinks grubunun kurucusu ve baş solisti.
• 1947 – Shirin Ebadi: İranlı hukukçu ve insan hakları savunucusu. 2003’te Nobel Barış Ödülü kazandı.
• 1953 – Benazir Butto: Pakistan’ın ve modern İslam dünyasının ilk kadın başbakanı. 2007’de bir suikast sonucu yaşamını yitirdi.
• 1955 – Michel Platini: Fransız futbol efsanesi ve UEFA eski başkanı.
• 1961 – Joko Widodo: Endonezya Cumhurbaşkanı. Halktan gelen, reformist bir lider profiliyle bilinir.
• 1979 – Chris Pratt: Amerikalı aktör. “Guardians of the Galaxy” ve “Jurassic World” filmleriyle ünlüdür.
• 1982 – Prens William: İngiliz Kraliyet Ailesi’nin önemli üyelerindendir. Babası Kral Charles III'tür.
• 1985 – Lana Del Rey: Amerikalı şarkıcı ve söz yazarı. Melankolik ve nostaljik tarzıyla geniş bir hayran kitlesine sahiptir.

Ölen Önemli Kişiler

• 1377 – III. Edward: İngiltere Kralı. Yerine oğlu II. Richard geçti.
• 1527 – Niccolò Machiavelli: Floransalı siyaset düşünürü. “Prens” adlı eseri ve “Makyavelizm” kavramı ile siyaset felsefesinde iz bırakmıştır.
• 1582 – Oda Nobunaga: Japonya’nın birleşmesinde öncü olan daimyolardan. İhanete uğrayıp intihar etti.
• 1874 – Anders Jonas Ångström: Spektroskopi çalışmalarının öncüsü İsveçli fizikçi.
• 1908 – Nikolai Rimsky-Korsakov: Rus besteci. “Şehrazat”, “Altın Horoz” gibi eserleriyle tanınır. “Beşler” grubunun bir üyesidir.
• 1957 – Johannes Stark: Nobel ödüllü Alman fizikçi. Stark etkisi ile tanınır.
• 1965 – Adlai Stevenson II: ABD’nin Birleşmiş Milletler temsilcisi ve başkan adayı.
• 2001 – John Lee Hooker: Blues’un efsane isimlerinden. “Boom Boom” ile tanınır.
• 2003 – Leon Uris: “Exodus” ve “Trinity” gibi tarihi romanların yazarı.
• 2010 – Chris Squire: Yes grubunun kurucu bas gitaristi.
• 2012 – Richard Adler: Broadway müzikalleriyle tanınan Amerikalı besteci.
• 2017 – Prodigy (Albert Johnson): Amerikalı rap sanatçısı. Mobb Deep grubunun bir üyesiydi.

Özel Günler ve Anlamları

• Yaz Gündönümü (Kuzey Yarımküre): Güneş ışınlarının Yengeç Dönencesi’ne dik geldiği gündür. Kuzey yarımkürede yılın en uzun günü, güney yarımkürede ise en kısa gündür. Doğada yaz mevsiminin başlangıcıdır.
• Dünya Müzik Günü (Fête de la Musique): 1982 yılında Fransa’da başlatılan ve daha sonra tüm dünyaya yayılan bu etkinlik, her yaştan ve tarzdan müzisyenin katılımıyla sokak konserleriyle kutlanır.
• Babalar Günü (bazı ülkelerde): Türkiye’de haziran ayının 3. pazarı olarak kutlansa da, bazı ülkelerde 21 Haziran sabit Babalar Günü’dür.