Selim İleri Hayatını Kaybetti

 

Selim İleri Kimdir?

Türk Edebiyatının Nostaljik ve Derinlikli Kalemi

Selim İleri, modern Türk edebiyatında bireysel duyarlılıkları ve içsel çatışmaları işleyen eserleriyle tanınan üretken bir yazar, denemeci ve senaristtir. Roman, öykü, deneme, tiyatro ve anı türlerinde verdiği eserlerle edebiyatımıza derin izler bırakmıştır. Yazın yaşamında melankoli, nostalji ve insan psikolojisinin karmaşıklığını işlerken, bir yandan da toplumsal değişimlere ayna tutmuştur.

Hayatı ve Edebi Yolculuğu

Selim İleri, 30 Nisan 1949 tarihinde İstanbul’da dünyaya geldi. Küçük yaşlardan itibaren kitaplarla ve edebiyatla iç içe büyüdü. Orta öğrenimini Atatürk Erkek Lisesi’nde tamamladıktan sonra İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ne başladı. Ancak hukuk eğitimi, onun edebiyata duyduğu derin ilgiyi bastıramadı ve fakülteden ayrılarak tamamen yazarlığa yöneldi.

İlk yazılarını 1967 yılında yayımlayan İleri, kısa süre içinde edebiyat dünyasında dikkat çeken bir isim haline geldi. Romanlarında bireylerin iç dünyalarını derinlemesine işlerken, öykülerinde gündelik hayatın sıradan gibi görünen anlarına anlam kazandırdı. Denemelerinde ise edebiyat, sanat ve topluma dair gözlemlerini paylaştı.

Eserleri ve Tarzı

Selim İleri’nin eserlerinde bireyin duygusal dünyası, geçmişe özlem, yalnızlık, pişmanlık ve toplumla çatışma gibi temalar sıkça görülür. Klasik Türk edebiyatı ve Batı edebiyatına olan ilgisi, eserlerine hem dil hem de içerik bakımından derinlik katmıştır.

Romanları

Selim İleri’nin romanları, genellikle karakterlerin içsel çatışmalarını ve duygusal dönüşümlerini işler.

• Her Gece Bodrum (1976): Bodrum’un büyülü atmosferinde, modern bireylerin içsel karmaşalarını ve ilişkilerini ele alır.
• Cehennem Kraliçesi (1978): Aşk, pişmanlık ve geçmişle yüzleşme temalarını işler.
• Yalancı Şafak (1980): Hayallerin ve gerçeklerin çatıştığı bir roman.
• Hepsi Alev (1982): Toplumun farklı kesimlerinden karakterlerin duygu dünyalarını bir araya getirir.
• Bu Yaz Ayrılığın İlk Yazı Olacak (2012): Geçmişe özlemle örülü bir hikâye.

• Destan Gönüller (1973, Hürriyet)

• Ölüm İlişkileri (1979, Bilgi)
• Bir Akşam Alacası (1980, Altın)
• Yaşarken ve Ölürken (1981, Altın)
• Ölünceye Kadar Seninim (1983, Altın)
• Saz Caz Düğün Varyete (1984, Altın)
• Hayal ve Istırap (1986, Altın)
• Kafes (1987, Özgür Yayın)
• Mavi Kanatlarınla Yalnız Benim Olsaydın (1991, Can)
• Kırık Deniz Kabukları (1993, Can)
• Gramafon Hala Çalıyor (1995, YKY)
• Cahide - Ölüm ve Elmas (1995, YKY)
• Cemil Şevket Bey - Aynalı Dolaba İki El Revoler (1997, Oğlak)
• Ada, Her Yalnızlık Gibi (1999, Oğlak)
• Solmaz Hanım, Kimsesiz Okurlar İçin (2000, Oğlak)
• Bu Yaz, Ayrılığın İlk Yazı Olacak (2001, Doğan)
• Yarın Yapayalnız (2004, Doğan)
• İstanbul Lâle İle Sümbül (2007, Doğan)
• Hepsi Alev (2007, Doğan)
• Daha Dün (2008, Doğan)
• Bu Yalan Tango (2010, Everest)
• Mel'un - Bir Us Yarılması (2013, Everest)
• Sona Ermek (2017, Everest)

Öykü Kitapları

Selim İleri, öykülerinde gündelik hayatın sıradan gibi görünen anlarını derinleştirir.

• Cumartesi Yalnızlığı (1968): Melankolik ve duygusal öykülerden oluşan bir koleksiyon.
• Pastırma Yazı (1971): İnsan ilişkilerine ve duygulara dair kısa öyküler.
• Eski Defterlerde Solmuş Çiçekler (1982): Nostaljik hikâyeler.
• Dostlukların Son Günü (1975, Bilgi)
• Bir Denizin Eteklerinde (1980, Altın)
• Dostlukların Son Günü (1975, Bilgi) (1978 Sait Faik Hikâye Ödülü)
• İlk Gençlik Çağına Öyküler I-II-III (Derleyen) (1980, Kültür Bakanlığı)
• Son Yaz Akşamı (1983, Altın)
• Kötülük, (1992, Remzi)
• Fotoğrafı Sana Gönderiyorum (2006, Doğan)
• Yağmur Akşamları (2011, Everest)

Deneme ve Eleştiri Kitapları

Selim İleri’nin denemeleri, edebiyat ve sanat üzerine derinlikli düşünceler içerir.

• Edebiyatımızda Sevdiğim Romanlar (1980): Türk edebiyatının önemli romanlarına bir saygı duruşu.
• Mel’un: Roman Üzerine Yazılar (1989): Roman sanatı üzerine düşünceler.
• İstanbul Seni Unutmadım (2010): İstanbul’un geçmişine dair nostaljik bir anlatı.

Tiyatro Oyunları

• Cahide
• Ölüm ve Elmas
• Allahaısmarladık Cumhuriyet

Sinema ve Televizyon

Selim İleri, sinema ve televizyon dünyasında da eserleriyle iz bırakmıştır. Romanları ve senaryolarıyla, görsel anlatılara derinlik kazandırmıştır.

• Saz Caz Düğün Varyete (1975): Sinema için yazılmış bir senaryo.
• Bir Akşam Üstü (1982): İnsanın içsel dünyasını yansıtan bir televizyon filmi.

Aldığı Ödüller

Edebiyata katkılarından dolayı Selim İleri’ye birçok ödül verilmiştir:

• Sait Faik Hikâye Armağanı (1977) – "Cumartesi Yalnızlığı" ile.
• Türk Dil Kurumu Roman Ödülü (1977)
• Sedat Simavi Edebiyat Ödülü (1997)
• Orhan Kemal Roman Armağanı (2011)
• Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü

Vefatı ve Mirası

Selim İleri, 8 Ocak 2025 tarihinde 75 yaşında hayata veda etti. Ancak bıraktığı eserlerle Türk edebiyatının önemli bir figürü olarak hatırlanmaya devam ediyor. Eserleri, bireysel ve toplumsal duyarlılıkların buluştuğu derinlikli metinler olarak edebiyatseverlerin başucu kitapları arasında yer alıyor.

Selim İleri’nin Türk Edebiyatındaki Yeri

Selim İleri, dilindeki samimiyet, duygu yoğunluğu ve psikolojik derinlikle Türk edebiyatına önemli bir katkıda bulunmuştur. Yazdığı eserlerde bireysel ve toplumsal duyarlılıkları harmanlayarak okuyucunun hem ruhuna hem de zihnine hitap eden bir üslup oluşturmuştur. Onun eserleri, yalnızca bir dönemin değil, aynı zamanda insanın değişmeyen duygularının da bir yansımasıdır.

Selim İleri’yi daha yakından tanımak ve edebiyat dünyasını keşfetmek isteyenler için, onun romanlarını, öykülerini ve denemelerini okumak eşsiz bir deneyim olacaktır.