Gece Yangını ve Genovese Sendromu

Merhabalar

Yeni evimize geçeli uzun zaman olmadı.

Şükür ki eski evimize nazaran daha sakin, daha huzurlu bir mahalledeyiz. Evimizin manzarası ise gündüz ayrı, gece de ayrı güzel.

Eve taşındık, yerleştik, gece balkonda oturup azıcık kafa dinleyelim dediğim bir gece balkondan dışarı bakarken bir alev topu gördüm. Başta acaba gözlükler de yok, yanlış mı görüyorum? dedim kendi kendime. Gidip hemen gözlüklerimi taktım. (Bu arada uzak sıkıntılı bende, hele ki gece) Gerçekten de yanlış görmemişim. Evimizin çaprazında bir ateş yakılmış. Karşı arazi TCDD'ye ait, eskiden tren yolunun geçtiği, ancak şimdilerde kullanılmayan ve belediyenin de bize ait değil dediği boş bir arazi. Anlayacağınız kimse sahip çıkmadığından her gelen istediği şekilde moloz atıyor, çöp döküyor. Belediye de bu konuda herhangi bir şey yapmıyor. Bir süre bekledim. Gece olduğundan başında birileri var mı göremiyorum ancak saatte gece yarısına geliyordu ve açıkçası kontrollü bir ateş değilse, gece herkes için sıkıntı olabilirdi. 

Hemen önce polisi aradım. Kendilerine durumu anlattığımda bir ekip göndereceklerini, ancak itfaiyeyi de aramamı söylediler. Telefonu kapattıktan sonra hemen itfaiyeyi de aradım. 10 dakika geçmemişti ki hemen polisler ve itfaiye ekipleri geldi. (İki tane itfaiye arabası göndermişler. Takdir ettim.) Ortam birden mahşer yerine döndü. Ortamdaki hareketliliği gören meraklı insanlar hemen ortama doluştu. Polisler yangına müdahale sırasında ellerinde fenerler ile ne yakıldığına bakıyorlardı. Uzun bir süre yangını söndürmeye uğraştılar. Sonrasında polisler çevredeki kalabalık ile konuştu ve olaysız şekilde dağıldılar.

Şimdi buradaki ana sorun ise şu. Bizim evimizin çaprazında kalan yangını ben gördüysem, yangının karşısında oturanlardan hiçbiri mi görmedi? Yoksa gördü de, "aman bana dokunmayan yılan bin yıl yaşasın! Nasıl olsa biri arar!" diye mi gerekli kişilere telefon etmedi? Ya da "Aradan nasıl olsa sulama kanalı geçiyor, bize sıçramaz, karşı taraf düşünsün!" diye mi kulak üstüne yattı?

Maalesef ki bu Genovese Sendromu ile eşdeğerdir. Peki nedir bu Genovese Sendromu?

Catherine Susan 'Kitty' Genovese (28), 13 Mart 1964 tarihinde, saat sabah 02.30'da çalıştığı yerden çıkıp arabasıyla evine gidiyor. New York City'de bulunan Hoover Caddesi'nde ilerlerken, arabasını park etmiş bir şekilde bekleyen Winston Moseley tarafından fark ediliyor ve takip edilmeye başlanıyor. 

Genovese, saat 03.15'te oturduğu apartmana varıyor ve arabasını park ediyor. Bu sırada otobüs durağında bekleyen Moseley, arabadan bir avcı bıçağıyla birlikte iniyor. Genovese, evine ulaşmasına yaklaşık 30 metre kala, arkasından avcı bıçağıyla onu takip eden yabancıyı fark ediyor ve korkup kaçmaya başlıyor. Moseley genç kadını yakalıyor ve sırtından iki kere bıçaklıyor.

Havanın soğukluğu nedeniyle kapalı olan pencerelerden dolayı sadece birkaç komşu sesi duyup bunun bir yardım çağrısı olduğunu anlayabiliyor.

Komşulardan biri olan Robert Mozer, pencereden çıkıp "Kızı yalnız bırak!" diye bağırıyor ve sesi duyan saldırgan, kadını bırakıp uzaklaşıyor. Genovese ağır yaralı halde yerinden doğrulup apartmanın girişine doğru ilerliyor.

Görgü tanıkları Moseley'in arabaya binip uzaklaştığını, 10 dakika geçtikten sonra olay mahalline geri döndüğünü, arabadan çıkarken yüzünü kapatmak için geniş kenarlı bir şapka taktığını söylüyor.

Moseley, apartmanın girişine doğru ilerliyor ve bilinci neredeyse kapalı olan Genovese'yi buluyor.

Son bıçak darbelerinde bulunuyor. Genovese can çekişirken saldırgan ona tecavüz ediyor ve bir miktar parasını çalıp uzaklaşıyor. Saldırı yaklaşık yarım saat sürüyor ve Kitty Genovese olay yerinde hayatını kaybediyor. Talihsiz kadın daha sonrasında Connecticut'taki aile mezarlığına gömülüyor.

''Kadınları öldürmeyi tercih ediyorum çünkü onları öldürmek daha kolay ve pek direnmiyorlar.''

Winston Moseley, olaydan 6 gün sonra bir ev soygunu sırasında yakalanıyor. Tutuklama esnasında işlediği cinayeti kabul ediyor. Moseley, kadınları öldürme sebebini de şöyle açıklıyor: ''Kadınları öldürmeyi tercih ediyorum çünkü onları öldürmek daha kolay ve pek direnmiyorlar.''

Moseley sabah 2'de uyuyan eşini evde bıraktığını ve arabaya binip bir kurban aradığını söylüyor. Cinayetin yanı sıra 2 kadına bulunduğu cinsel saldırılardan ve 30 ile 40 arasında soygundan yargılanıyor. Yapılan psikiyatrik incelemelerde, katilin nekrofili olduğuna dair bilgiler elde ediliyor.

Katil için ilk olarak idam kararı verilse de daha sonrasında bu karar, akli denge yetersizliği sebebiyle müebbet hapse çevrildi.

Moseley, şartlı tahliye kararlarının hiçbirisinden yaralanamadı ve 28 Mart 2016 tarihinde 81 yaşındayken hapishanede doğal koşullarla öldü.

Başlarda Genovese cinayeti basında yeteri kadar ilgi görmedi. Daha sonrasında yapılan araştırmalarda, komşulardan bir tanesi polisi aramamasının sebebini ''Olaya dahil olmak istemedim.'' sözüyle açıklaması üzerine basın, odağını, olayı görüp tepki vermeyen ya da yeteri kadar etkin olmayan 38 kişi üzerine çevirdi.

Bu cinayet, New York gibi metropolitan şehirlerde, toplumun olaylara karşı duyarlılığını yitirmesiyle, Amerikan halkının toplumsal olaylara karşı giderek kayıtsızlaşmasıyla bağdaştırıldı.

Olayın yabancı basında da bu kadar ilgi uyandırmasından sonra, Amerikan polisi yaşanan olayın farklı yansıtıldığını iddia etti.

Örneğin bahsi geçen 38 kişinin aslında sayılandan çok daha az olduğu, bu rakamın abartıldığı öne sürüldü. Komşuların olayın bir cinayet vakası olduğunu anlamadıklarını, büyük bir kısmının bunun bir sarhoş kavgası olduğunu ya da birbirleriyle kavga eden iki sevgilinin gürültüsü olduğunu düşündüklerini söylediler. 

Öne sürülen diğer iddialara göre polisi aramadıkları yanlış bir bilgiydi. Olay sırasında durumu fark eden komşular polisi aramışlardı. Ve iddia edilenin aksine Kitty Genovese ambulans gelmeden önce değil, ambulansla taşınırken hastane yolunda ölmüştü. Hatta bir komşunun cesur davranıp katilin gidip gitmediğinden emin olmadığı halde Kitty Genovese'nin yanına indiği söylendi.

Yabancıların "diffusion of responsibility" olarak adlandırdığı olay Türkçe'ye "sorumluluğun yayılması" olarak geçiyor.

Bu psikolojik fenomene göre, toplumda yardıma ihtiyacı olan insanlara tepki verme süremiz, grup içindeki birey sayısı arttıkça artıyor.

Bir diğer deyişle ''Benden başka diğer insanlar da var. Bir tek ben değilim.'' düşüncesi nedeniyle üstümüze düşen görevi yapmıyoruz.