Tarihte Bugün 31 Ekim

31 Ekim tarihi, dünya tarihinin dönüm noktalarından birine sahne olmuş; reformlardan doğal afetlere, savaşlardan siyasi suikastlara, kültürel değişimlerden bilimsel olaylara kadar birçok gelişmenin yaşandığı son derece önemli bir gündür. Aynı zamanda her yıl kutlanan Cadılar Bayramı (Halloween) nedeniyle kültürel olarak da dünya genelinde özel bir yere sahiptir.

Dünyada 31 Ekim’de Yaşanan Önemli Olaylar

• 475 – Batı Roma İmparatorluğu’nun Son Dönemi: Bu tarihte Romulus Augustus, Roma İmparatoru ilan edildi. Romulus Augustus, Batı Roma İmparatorluğu’nun son imparatoru olarak tarihe geçti. Henüz genç yaşta tahta çıkan Romulus’un dönemi, Roma’nın çöküş sürecini durdurmaya yetmedi. Yalnızca bir yıl sonra, 476 yılında Germen lider Odoacer tarafından tahttan indirildi ve böylece Batı Roma İmparatorluğu resmen sona erdi. Bu olay, Avrupa Orta Çağı’nın başlangıcı olarak kabul edilir.
• 644 – Halife Ömer Bin Hattab’a Suikast: İslam tarihinin ikinci halifesi olan Hz. Ömer, Medine’de sabah namazı sırasında Ebû Lü’lüe adlı bir köle tarafından hançerle saldırıya uğradı. Ağır yaralanan Halife Ömer, 3 Kasım 644 tarihinde vefat etti. Hz. Ömer’in ölümü, İslam devlet yönetiminde büyük bir dönüm noktası oldu ve onun ardından Halife olarak Osman bin Affan seçildi.
• 1517 – Protestan Reformu’nun Başlangıcı: Alman rahip ve teolog Martin Luther, Katolik Kilisesi’nin uyguladığı günah affı belgelerine (endüljanslara) karşı çıkarak, ünlü 95 Tezini Wittenberg’deki kilisenin kapısına astı. Bu olay, Reformasyon Hareketinin başlangıcı olarak kabul edilir. Luther’in eylemi, sadece dini değil, siyasi ve toplumsal yapıları da kökten değiştirdi. Avrupa’da Katolik Kilisesi’nin gücü zayıflarken Protestanlık mezhebi doğdu ve din savaşları yüzyıllarca sürecek bir dönemin kapısını araladı.
• 1755 – Lizbon Depremi: Avrupa tarihinin en yıkıcı doğal afetlerinden biri olan Lizbon Depremi, 31 Ekim 1755 sabahı Portekiz’in başkentini yerle bir etti. Yaklaşık 8,5 ila 9 büyüklüğündeki deprem, ardından oluşan tsunami ve yangınlarla birlikte 60.000 ila 100.000 kişinin ölümüne yol açtı. Bu felaket, Avrupa düşünce dünyasında derin izler bıraktı; özellikle Voltaire ve Rousseau gibi Aydınlanma düşünürleri Tanrı, doğa ve kader üzerine tartışmalara yöneldi.
• 1864 – Nevada, ABD’nin 36. Eyaleti Oldu: Amerikan İç Savaşı’nın sürdüğü dönemde, Nevada, Amerika Birleşik Devletleri’nin 36. eyaleti olarak Birliğe katıldı. Gümüş madenleriyle tanınan Nevada, hem ekonomik hem de stratejik açıdan büyük önem taşıyordu. Bu dönemde Birlik hükümeti, Nevada’nın kaynaklarını savaş finansmanı için kullanmıştı.
• 1876 – Hindistan Kasırgası: Bu tarihte Bengal Körfezi’nde meydana gelen büyük bir kasırga, tarihin en ölümcül doğal afetlerinden biri oldu. Yaklaşık 200.000 kişi hayatını kaybetti. Kasırga, Bengal bölgesindeki yerleşimleri harap etti ve bölge ekonomisini yıllarca etkiledi.
• 1892 – Sherlock Holmes’un Doğuşu: İngiliz yazar Sir Arthur Conan Doyle, ünlü dedektif Sherlock Holmes’un maceralarını yayınlamaya başladı. Bu karakter, dünya edebiyatının en tanınmış kahramanlarından biri haline geldi ve modern polisiye türünün temellerini attı.
• 1913 – Selanik’in Kaybı: Birinci Balkan Savaşı sırasında, Bulgar kuvvetleri Osmanlı İmparatorluğu’nun önemli şehirlerinden Selanik’i ele geçirdi. Bu kayıp, Osmanlı’nın Balkanlar’daki hâkimiyetinin sona erdiğini gösteren tarihi bir dönüm noktasıydı.
• 1918 – Banat Cumhuriyeti Kuruldu: I. Dünya Savaşı’nın son döneminde, Güneydoğu Avrupa’da Banat Cumhuriyeti adıyla kısa ömürlü bir devlet kuruldu. Bu devlet, Romanya, Sırbistan ve Macaristan arasında kalan bölgede ortaya çıkmış, ancak birkaç hafta içinde ortadan kalkmıştır.
• 1918 – Osmanlı Orduları Savaş Dışı Kaldı: Osmanlı İmparatorluğu’nun, İtilaf Devletleri ile 30 Ekim’de imzaladığı Mondros Mütarekesi yürürlüğe girdi. 31 Ekim itibarıyla Osmanlı orduları tüm cephelerde ateşi kesti. Bu durum, imparatorluğun fiilen sona erdiğini ve Mütareke Dönemi’nin başladığını ilan ediyordu.
• 1922 – Benito Mussolini İktidara Geldi: İtalya’da Roma’ya Yürüyüş adı verilen faşist gösteriler sonrasında Kral III. Vittorio Emanuele, Benito Mussolini’yi başbakan olarak atadı. Bu atama, İtalya’da faşizmin iktidara gelişinin resmî başlangıcı sayılır. Mussolini, sonraki 20 yıl boyunca ülkesini diktatörlükle yönetti.
• 1940 – Britanya Savaşı’nın Sona Ermesi: II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası ile İngiltere arasında süren hava muharebeleri bu tarihte sona erdi. Britanya Savaşı, Almanya’nın İngiltere’yi hava saldırılarıyla teslim alma planını başarısızlığa uğrattı. Bu zafer, savaşın kaderini değiştiren önemli bir dönüm noktası olarak tarihe geçti.
• 1941 – Holokost’un Yayılması: Nazi Almanyası, Almanya’daki Yahudilerin doğu Avrupa’daki toplama kamplarına sürülmesini başlattı. Bu süreç, milyonlarca Yahudi’nin sistematik olarak yok edilmesine yol açacak Holokost döneminin en karanlık aşamalarından birinin başlangıcıydı.
• 1956 – Süveyş Krizi: İsrail ordusu, Mısır’ın Sina Yarımadası’nı işgal etti. Ardından İngiltere ve Fransa da Mısır’a saldırarak Süveyş Krizini başlattı. Kriz, Mısır Devlet Başkanı Cemal Abdülnasır’ın Süveyş Kanalı’nı millileştirmesi üzerine çıkmıştı. Bu olay, Soğuk Savaş döneminde Batı blokunun prestij kaybına neden oldu.
• 1961 – Çar Bombası Testi: Sovyetler Birliği, Arktik Okyanusu’nda Novaya Zemlya bölgesinde tarihin en güçlü nükleer bombası olan “Çar Bombası”nı patlattı. Yaklaşık 50 megatonluk patlama, Hiroşima’ya atılan bombadan 3.800 kat daha güçlüydü. Bu olay, nükleer silahlanma yarışında dönüm noktası olarak kabul edilir.
• 1984 – Hindistan Başbakanı İndira Gandhi Suikasta Uğradı: Hindistan Başbakanı İndira Gandhi, Yeni Delhi’de kendi güvenlik görevlisi olan iki Sih asker tarafından suikasta uğrayarak öldürüldü. Bu olay, Hindistan genelinde Sih karşıtı ayaklanmaların başlamasına yol açtı. Gandhi, Hindistan tarihinin ilk kadın başbakanıydı.
• 1999 – Mısır Hava Yolları Kazası: EgyptAir 990 sefer sayılı yolcu uçağı, ABD’nin Massachusetts kıyıları açıklarında Atlantik Okyanusu’na düştü. Uçakta bulunan 217 kişinin tamamı hayatını kaybetti. Kazanın nedeni, yardımcı pilotun intihar amaçlı eylemi olarak rapor edildi.
• 2000 – Singapur Havayolları Kazası: SQ006 sefer sayılı uçak, Tayvan’ın Taipei kentinde kalkış sırasında yanlış pistten havalanarak inşaat araçlarına çarptı. 83 kişi hayatını kaybetti. Bu, Singapur Havayolları tarihinin en ölümcül kazası olarak kayıtlara geçti.
• 2011 – Dünya Nüfusu 7 Milyara Ulaştı: Birleşmiş Milletler verilerine göre, 31 Ekim 2011 tarihinde dünya nüfusu 7 milyarı geçti. Bu dönüm noktası, dünya genelinde hızlı nüfus artışı, kaynak tüketimi ve sürdürülebilirlik konularında farkındalık yaratmak amacıyla özel etkinliklerle anıldı.
• 2015 – Rus Uçağı Sina Yarımadası’na Düştü: Rus Metrojet Havayolları’na ait yolcu uçağı, Mısır’ın Şarm El-Şeyh kentinden kalkıştan kısa bir süre sonra havada infilak etti ve 224 kişi yaşamını yitirdi. Kazanın nedeni terör saldırısı olarak açıklandı. Bu olay, 2015 yılının en büyük hava kazası oldu.

Türkiye’de 31 Ekim’de Yaşanan Önemli Olaylar

• 1919 – Sütçü İmam Direnişi Başlattı: Kahramanmaraş’ta Fransız işgaline karşı Sütçü İmam, 31 Ekim 1919’da ilk kurşunu atarak direnişi başlattı. Bu olay, Kurtuluş Savaşı’nın ilk kıvılcımlarından biri olarak kabul edilir ve Türk direniş ruhunun sembollerindendir.
• 1922 – Saltanatın Kaldırılmasına Giden Süreç: Mustafa Kemal Paşa, Lozan’a gidecek Türk heyetini belirleme sürecinde, İstanbul hükümetinin meşruiyet iddialarına karşı çıkarak güçlü bir siyasi tutum sergiledi. Bu gelişme, ertesi gün 1 Kasım 1922’de saltanatın kaldırılmasına zemin hazırladı.
• 1929 – Büyük Buhran’ın Etkileri Türkiye’ye Yansıdı: ABD’de başlayan 1929 Ekonomik Buhranı, Türkiye’de tarım ve ticaret sektörlerini etkisi altına almaya başladı. Bu tarihlerde pamuk, buğday ve tütün fiyatları sert düşerken, ihracat hacmi azaldı ve hükümet ekonomik önlemler almaya yöneldi.
• 1952 – Türkiye NATO Üyeliğini Tamamladı: Türkiye’nin NATO’ya katılım süreci, üye ülkelerin onay sürecinin tamamlanmasıyla 31 Ekim 1952’de resmen yürürlüğe girdi. Bu adım, Türkiye’nin Batı dünyasıyla askeri ve siyasi bütünleşmesinin dönüm noktası oldu.
• 1963 – Lefter Küçükandonyadis’e Onur Madalyası: Türk futbolunun efsane ismi Lefter Küçükandonyadis, 50. kez millî formayı giydiği gün şeref madalyası ile onurlandırıldı. Lefter, Türk spor tarihinin en unutulmaz futbolcularından biridir.
• 1983 – ANAP Seçim Hazırlıkları: 12 Eylül askeri darbesinden sonra yapılan ilk demokratik seçimlerin hemen öncesinde, Anavatan Partisi (ANAP) seçim çalışmalarının son aşamasına girdi. Lideri Turgut Özal, 6 Kasım’daki seçimlerde Türkiye’nin yeni başbakanı olacaktı.
• 1989 – Turgut Özal Cumhurbaşkanı Seçildi: Türkiye Büyük Millet Meclisi, Turgut Özal’ı Türkiye Cumhuriyeti’nin 8. Cumhurbaşkanı olarak seçti. Bu gelişme, Türkiye siyasetinde sivil yönetimin kalıcı hale gelmesinde önemli bir adım oldu.
• 2012 – Taksim Yayalaştırma Projesi Başladı: İstanbul’un simgesi Taksim Meydanı’nı trafiğe kapatarak yaya odaklı bir alan haline getirmeyi amaçlayan proje bu tarihte resmen başladı. Bu proje ilerleyen yıllarda tartışmaların odağında yer aldı.
• 2010 – Cumhuriyet Bayramı Kutlamaları: 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı kutlamaları, İstanbul ve Ankara başta olmak üzere ülke genelinde 31 Ekim’e kadar sürdü. Boğaz Köprüsü üzerinde fener alayları düzenlendi.

31 Ekim’de Doğan Ünlü İsimler

• 1451 – Kristof Kolomb: Amerika kıtasını keşfeden ünlü Cenovalı denizci.
• 1632 – Johannes Vermeer: Işığı ve renkleri ustaca kullanan Hollandalı ressam.
• 1795 – John Keats: İngiliz romantik şair, “Güz’e Övgü” şiiriyle bilinir.
• 1860 – Juliette Gordon Low: ABD Kız İzciler Teşkilatı’nın kurucusu.
• 1920 – Helmut Newton: Alman asıllı moda ve portre fotoğrafçısı.
• 1931 – Dan Rather: Ünlü Amerikalı gazeteci ve haber sunucusu.
• 1950 – John Candy: Kanadalı komedyen ve aktör.
• 1961 – Peter Jackson: “Yüzüklerin Efendisi” üçlemesinin Yeni Zelandalı yönetmeni.
• 1970 – Linn Berggren: İsveçli pop grubu Ace of Base üyesi.
• 1976 – Piper Perabo: Amerikalı aktris, “Coyote Ugly” filmiyle tanındı.
• 1993 – Marcus Mariota: Amerikalı futbolcu (NFL oyuncusu).

31 Ekim’de Hayatını Kaybeden Ünlü İsimler

• 1448 – II. Vlad Dracul: Eflak Prensi, Kazıklı Voyvoda’nın babası.
• 1512 – Ferdinando II: Napoli Kralı.
• 1918 – Egon Schiele: Avusturyalı ekspresyonist ressam.
• 1926 – Harry Houdini: Efsanevi illüzyonist ve kaçış ustası.
• 1932 – Ali Rıza Paşa: Osmanlı’nın son dönem sadrazamlarından.
• 1984 – İndira Gandhi: Hindistan’ın ilk kadın başbakanı, suikast sonucu öldürüldü.
• 1993 – Federico Fellini: “8½” ve “La Dolce Vita” filmleriyle tanınan İtalyan yönetmen.
• 2015 – Al Molinaro: Amerikalı aktör, “Happy Days” dizisinde rol aldı.
• 2020 – Sean Connery: İskoç aktör, sinemanın ilk James Bond’u.
• 2023 – Matthew Perry: “Friends” dizisindeki Chandler Bing rolüyle tanındı.

Cadılar Bayramı (Halloween)

31 Ekim, her yıl Cadılar Bayramı olarak kutlanır. Kökleri antik Kelt Samhain festivaline dayanır. Kelt inancına göre bu gece, ölülerin ruhları dünyaya geri döner. İnsanlar kötü ruhlardan korunmak için kostümler giyer, maskeler takar ve ev ev dolaşarak “şeker mi şaka mı?” geleneğini sürdürür. Günümüzde en çok ABD, Kanada, İrlanda ve İngiltere’de kutlanır; sinema, televizyon ve popüler kültürde önemli bir yer edinmiştir.

31 Ekim tarihi; dünya siyasetinin, din tarihinin, kültürün ve bilimin birçok yönünü etkilemiş olaylara ev sahipliği yapmış, aynı zamanda doğumlar ve ölümlerle insanlık tarihine iz bırakan figürlerin günü olarak önemini korumaktadır.